Rozmowy o tłumaczeniu książek
Episodes
Monday Mar 30, 2020
Monday Mar 30, 2020
Prezentujemy spotkanie, które odbyło się w marcu 2020 roku w ramach Poznańskich Targów Książki pod patronatem Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury: Kinga Piotrowiak-Junkiert (przewodnicząca oddziału zachodniego STL) rozmawiała z dwojgiem członków Stowarzyszenia, Agnieszką Matkowską (język buriacki) i Sebastianem Musielakiem (język fiński).
---
Monday Mar 23, 2020
Monday Mar 23, 2020
4 marca 2020 roku w warszawskim Teatrze Collegium Nobilium podczas "Urodzin Ryszarda Kapuścińskiego" została wręczona nagroda dla Ole Michaela Selberga - tłumacza Ryszarda Kapuścińskiego na język norweski.
Ten "norweski" wieczór Nagrody poprowadził Remigiusz Grzela. Fragmenty poezji i prozy czytała Krystyna Czubówna, gratulacje złożył JE Ambasador Norwegii Olav Myklebust, a laudację na cześć laureata wygłosił prof. Lech Sokół.
Współorganizatorem "Urodzin Ryszarda Kapuścińskiego" było Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury.
---
Na przekład jest podcastem Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, organizacji, która od 2009 roku zrzesza tłumaczy i tłumaczki książek, działając na rzecz lepszej widoczności zawodu, godziwych warunków pracy i życia oraz przyjaznych kontaktów między tłumaczami książek w Polsce i na świecie.
Monday Mar 16, 2020
Monday Mar 16, 2020
"Orientuj się w przekładzie: Chiny" to czwarte spotkanie z cyklu poświęconego przekładom literackim z języków Azji i Afryki.
Tematem dzisiejszego spotkania są Chiny: najludniejszy kraj świata i jeden z najważniejszych ośrodków współczesnej globalnej gospodarki, nuklearne mocarstwo z własnym programem kosmicznym, a zarazem dyktatura borykająca się z fatalną opinią jeśli chodzi o prawa mniejszości i swobody obywatelskie.
Yan Lianke „Sen wioski Ding”, tłum. Joanna Krenz
red. Lidia Kasarełło, „Kamień w lustrze. Antologia literatury chińskiej XX i XXI wieku”
Wu Ming-yi, „Człowiek o fasetkowych oczach”, tłum. Katarzyna Sarek
Ng Kim Chew, „Deszcz”, tłum. Katarzyna Sarek
Yan Lianke, „Kroniki Eksplozji”, tłum. Joanna Krenz
Wang Xiaobo, „Miłość w czasach rewolucji”, tłum. Katarzyna Sarek
Shen Fu, „O upływającym życiu. Opowieść w sześciu rozdziałach”
Yu Hua, „Żyć!”, tłum. Katarzyna Sarek
Mo Yan „Żaby”, tłum. Małgorzata Religa
Serdecznie polecamy.
Monday Mar 09, 2020
Monday Mar 09, 2020
Nakładem łódzkiego wydawnictwa Officyna ukazał się kolejny tom cyklu W poszukiwaniu utraconego czasu Marcela Prousta: W cieniu rozkwitających dziewcząt w nowym przekładzie Wawrzyńca Brzozowskiego.
26 lutego 2020 roku Piotr Kieżun rozmawiał z tłumaczem w warszawskim Institut Français o pracy nad przekładem, cechach pisarstwa Prousta, a także o wcześniejszym przekładzie tej samej książki autorstwa Tadeusza "Boya" Żeleńskiego.
---
Friday Feb 28, 2020
Friday Feb 28, 2020
Nakładem łódzkiego wydawnictwa Officyna ukazały się zebrane dramaty Antona Czechowa w nowym przekładzie Agnieszki L. Piotrowskiej, tłumaczki literatury rosyjskiej (m.in. Wiktora Jerofiejewa, Nikołaja Gogola, Aleksandra Puszkina, Iwana Wyrypajewa, Nikołaja Kolady, Jewgienija Griszkowca, Wasilija Sigariewa, braci Presniakow, Pawła Priażko i innych), laureatki Nagrody Stowarzyszenia Autorów ZAIKS za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu literatury rosyjskiej na język polski.
O stylistycznych inspiracjach i komplikacjach związanych z tłumaczeniem na nowo utworów tak mocno wrośniętych w polską kulturę literacką rozmawiał z tłumaczką Łukasz Drewniak. Spotkanie odbyło się 17 grudnia 2019 roku w krakowskiej kawiarnio-księgarni De Revolutionibus.
---
Monday Feb 17, 2020
Monday Feb 17, 2020
Monday Feb 03, 2020
Monday Feb 03, 2020
W dzisiejszym odcinku o Bolesławie Leśmianie jako tłumaczu i jako poecie tłumaczonym – spotkanie z redaktorkami książki naukowej Leśmian w Europie i na świecie wydanej przez Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego zorganizowane z okazji 143 urodzin poety w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie.
Dr hab. Żaneta Nalewajk i Magdalena Ukrainets (d. Supeł) opowiedziały o wybranych przekładach Leśmianowskiej twórczości literackiej i różnych inspiracjach literackich Leśmiana, jego własnych przekładach oraz tłumaczeniach jego wierszy na języki obce.
Więcej o informacji o książce znajdziesz tutaj.
Oprócz tego na początku odcinka można usłyszeć krótki fragment ballady "Świdryga i Midryga" w ukraińskim przekładzie Marianny Kijanowskiej, a na końcu rosyjski przekład wiersza "Zwiewność", którego autorem był Anatolij Gieleskuł (Анатолий Михайлович Гелескул).
---
Monday Jan 27, 2020
Monday Jan 27, 2020
Monday Jan 20, 2020
Monday Jan 20, 2020
"Orientuj się w przekładzie: Mongolia" to trzecie spotkanie z cyklu poświęconego przekładom literackim z języków Azji i Afryki.
Dzisiejszy temat jest tyleż interesujący, co mało znany. Ludy mongolskie mieszkają na ogromnym obszarze w Republice Mongolii (pięć razy większej od Polski, ale zamieszkanej przez nieco ponad 3 mln mieszkańców), w Chinach, gdzie w Regionie Autonomicznym Mongolii Wewnętrznej mieszka ich nawet więcej niż w Republice Mongolii (!), jak również w Rosji, gdzie żyją ludy mongolskie (m.in. Buriaci czy Kałmucy).
Historia Mongołów to nie tylko słynne najazdy epoki średniowiecza, ale także utworzenie jednego z największych imperiów w historii, bogata kultura oralna oraz współczesna państwowość, kultura i literatura, na którą wpływ wywarły i wywierają kultury europejskie (m.in. rosyjska) i azjatyckie (m.in. tybetańska, indyjska, chińska, koreańska czy japońska).
Monday Jan 06, 2020
Monday Jan 06, 2020
W dzisiejszym odcinku prezentujemy nagranie wystąpienia Wojciecha Charchalisa, tłumacza z języków portugalskiego i hiszpańskiego, członka Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury i autora ponad 60 przekładów książkowych, m.in. żywo dyskutowanego tłumaczenia klasyki światowej powieści El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha Miguela de Cervantesa (Przemyślny szlachcic don Kichot z Manczy, Rebis, 2014).
Podczas spotkania ze studentami Instytutu Filologii Romańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego Wojciech Charchalis opowiadał o realiach pracy w zawodzie, własnym podejściu do tłumaczenia Don Kichota i wielu innych sprawach.
Rozmowę przeprowadził Marcin Kurek.
Spotkanie odbyło się 10 grudnia 2019 r.
Monday Dec 30, 2019
Monday Dec 30, 2019
Monday Dec 23, 2019
Monday Dec 23, 2019
Monday Dec 16, 2019
Monday Dec 16, 2019
Monday Dec 09, 2019
Monday Dec 09, 2019
Odcinek z cyklu "Przy winie o tłumaczeniu: Stół widzialnego tłumacza", w którym tłumacze opowiadają o zmaganiach z problemami napotykanymi w przekładzie.
Na spotkaniu, które odbyło się 20 stycznia 2019 roku, Agata Kozak opowiedziała o problematycznej sytuacji, kiedy wizja zleceniodawcy jest inna niż wizja tłumaczki, i o próbach jej rozwiązania.
W żywej dyskusji udział wzięli: Dorota Konowrocka-Sawa, Gwido Zlatkes, Aga Zano, Piotr Szymczak, Irena Makarewicz, Katarzyna Markowska, Katarzyna Rosłan, Łukasz Witczak.
Monday Dec 02, 2019
Monday Dec 02, 2019
Prezentujemy spotkanie na temat kształtowania wizerunku i widzialności tłumaczy i tłumaczek literackich, prywatnych i zawodowych archiwów, a także trudności związanych z kontaktami środowiska naukowego z tłumaczami i opinią publiczną. Przy okazji rozmowa ciekawie zahacza o kulisy polskiego życia literackiego w XX w.
Panelistami byli dr Agnieszka Brockmann, prof. dr hab. Bożena Chołuj, pani Dorota Dziedzic, dr hab. Markus Eberharter i prof. dr hab. Karol Sauerland.
Pretekstu do rozmowy dostarczyło wydanie nowego numeru czasopisma OderÜbersetzen. Polsko-niemiecki rocznik translatorski poświęconego postaci Karla Dedeciusa (1921-2016) i zatytułowanego „Karl Dedecius we wspomnieniach i interpretacjach”.
Każdy z numerów dostępnego również w internecie pisma zawiera teksty dotyczące tłumaczenia jako sztuki językowej, jako sposobu na życie, i obiektu badawczego. Są to tłumaczenia, analizy tłumaczeń, portrety tłumaczy i tłumaczek, wywiady z nimi, próby tłumaczeń z warsztatów, translatorskie pojęcia fachowe i bibliografia tłumaczonych tekstów.
Spotkanie odbyło się 20 listopada 2019 roku.
Organizacja: Goethe-Institut w Warszawie
Partner: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Patronat: Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury
---
Monday Nov 25, 2019
Monday Nov 25, 2019
Czy Niemcy piszą amerykańskie bestsellery? Dlaczego niemieckie powieści nie rozgrywają się w Niemczech, a ich autorzy nazywają się jak gwiazdy Hollywood? Tajniki popularnych powieści wydawanych za naszą zachodnią granicą próbowały rozwikłać doświadczone tłumaczki: Paulina Filippi–Lechowska, Ewa Kochanowska i Anna Makowiecka–Siudut.
Ewa Kochanowska: Tłumaczka języka niemieckiego. Tłumaczy zarówno literaturę piękną (m.in. Wilgotne miejsca Charlotte Roche, 1913. Rok przed burzą Floriana Illiesa, Całe życie i Trafikant Roberta Seethalera, Bella Germania Daniela Specka), jak i popularnonaukową, m.in. książki Petera Wohllebena z Sekretnym życiem drzew na czele, czy np. Kompas dietetyczny Basa Kasta. Zajmuje się także przekładem tekstów naukowych, przede wszystkim z dziedziny historii sztuki. Doktor nauk humanistycznych, wykładowczyni na Studiach Podyplomowych Dla Tłumaczy UJ, tłumaczka przysięgła języka niemieckiego.
Paulina Filippi-Lechowska: Absolwentka Uniwersytetu Wiedeńskiego, stypendystka rządu Republiki Austrii i Instytutu Janineum. Od 2004 roku tłumaczka i recenzentka w wydawnictwach Jedność, W Drodze, Nasza Księgarnia, Ossolineum, Otwarte, Publicat, Esprit, WAM, Znak. Przekłada prozę, literaturę dla dzieci i młodzieży, wspomnienia, książki popularnonaukowe, poradniki. Przełożyła blisko 30 publikacji. Mieszka pod Wrocławiem.
Anna Makowiecka-Siudut: Absolwentka germanistyki na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Tłumacz przysięgły j. niemieckiego od ponad 30 lat. Tłumaczy powieści historyczne, sagi rodzinne, kryminały i thrillery, poradniki, przewodniki, albumy popularno-naukowe, książki dla dzieci i wiele innych. Za sukces uważa tłumaczenie książki Radka Knappa Podróż do Kalina – literackiej przestrogi, nawiązującej do słynnego „Edenu” Stanisława Lema, z którym przyjaźnił się autor. Ma na swoim koncie trzydzieści pozycji dla różnych wydawnictw.
Spotkanie odbyło się w ramach 23. Międzynarodowych Targów Książki w Krakowie (24-27 października 2019).
Dyskusję moderowała Dobromiła Jankowska, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego (filologia angielska i filologia polska), nauczycielka, tłumaczka literatury angielskiej m.in. dla wydawnictw Pauza, Agora, Czarne, Marginesy, W.A.B., Książnica, Wydawnictwa Dolnośląskiego. Od czternastu lat koordynuje prace związane z festiwalem Opowiadania we Wrocławiu. Współpracowała przy organizacji Wrocławskich Targów Dobrych Książek i targów książki dla dzieci Dobre Strony. W 2009 roku jurorka konkursu na najlepszy zbiór opowiadań im. Franka O’Connora (Cork, Irlandia), jednej z najbardziej prestiżowych nagród literackich na świecie. Obecnie kierownik Gabinetu Literackiego im. Tadeusza Różewicza we wrocławskim Muzeum Pana Tadeusza (Ossolineum). Z angielskiego na polski przełożyła prawie siedemdziesiąt książek, m.in. Jej ciało i inne strony Carmen Marii Machado (2018), Instrukcję dla pań sprzątających Lucii Berlin (2017) i Legendę o samobójstwie (2018) Davida Vanna.
Monday Nov 18, 2019
Monday Nov 18, 2019
W dzisiejszym odcinku prezentujemy zapis spotkania w Salonie Tłumacza, na którym świętowaliśmy angielskie wydanie utworów pisarza, poety i tłumacza Aleksandra Wata (1900-1967), którego wybór pism ukazał się w amerykańskim wydawnictwie jako Against the Devil in History: Poems, Short Stories, Essays, Fragments w przekładzie Gwidona Zlatkesa i Ann Frenkel (działających pod pseudonimem "Frank L. Vigoda").
Ann zaśpiewała szereg własnych kompozycji do wierszy polskich autorów w angielskim przekładzie. Razem z Gwidonem opowiedzieli także o historii projektu i wspólnej pracy nad przekładem.
Spotkanie odbyło się 6 stycznia 2019 roku w Warszawie.
---
Monday Nov 11, 2019
Monday Nov 11, 2019
W dzisiejszym odcinku prezentujemy debatę pod tytułem Język a płeć i kultura, którą w ramach Europejskiego Dnia Języków zorganizował Goethe-Institut Warschau.
W tym dniu Goethe-Institut wraz z Przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Polsce i innymi europejskimi instytutami kultury zrzeszonymi w EUNIC organizuje od kilku lat debaty na temat języka i zmian kulturowo-społecznych. W tym roku tematem są związki języka z płcią i kulturą: jak język, poprzez gramatykę, składnię i leksykę, odzwierciedla i określa role oraz formy społeczne, a także czy język to wyłącznie poprawność gramatyczna, czy również manifest poglądów.
W panelu udział wzięły:
dr Sylwia Chutnik, pisarka, publicystka, wielokrotnie wyróżniana aktywistka
prof. UW dr hab. Agnieszka Graff, amerykanistka, literaturoznawczyni i publicystka
dr Małgorzata Anna Maciejewska, wykładowczyni Gender Studies w Instytucie Badań Literackich PAN i publicystka
prof. Cecilia Robustelli, członkini Accademia della Crusca
Rozmowa odbyła się 26 września 2019 roku. W imieniu gospodarzy obecnych powitała Iwona Kuczkowska, a spotkanie poprowadzili Anna Sańczuk i Maciej Ulewicz. Prof. Robustelli zjawiła się na debacie na zaproszenie Włoskiego Instytutu Kultury.
Tłumaczenie uwag prof. Robustelli (za które jesteśmy wdzięczni Annie Osmólskiej Mętrak):
07:39
Sytuacja językowa we Włoszech jest podobna do polskiej, bo i tutaj występuje rodzaj gramatyczny (męski i żeński). „Doktor” w rodzaju męskim to dottore, zaś w żeńskim również mamy dwie formy: dottora lub dottoressa. Można by długo rozprawiać na temat wyboru między tymi formami, ale powiem tylko krótko, że rozpowszechniona jest forma dottoressa, a nie dottora, która dawniej istniała w języku włoskim, zanim stopniowo wyparła ją dottoressa. Zatem panuje zgoda, że w stosunku do kobiet należy używać form żeńskich. W tym przypadku preferujemy formę rozpowszechnioną (dottoressa) i pozwalamy jej się utrwalić.
13:42
Poruszono tu dwa problemy, które postaram się streścić. Kwestia pierwsza: czy język odzwierciedla zmiany społeczne, a zmiany społeczne znajdują odzwierciedlenie w języku? Jeśli chodzi o język włoski – rzeczywistość, kulturę, historię kraju – kobiety przebyły długą drogę w kwestiach społeczno-kulturalnych (zwłaszcza w ostatnich 50 latach), co pociągnęło za sobą zmiany w używaniu języka oraz stosowaniu form żeńskich na określenie kobiecych zawodów. Język to odzwierciedla, bo coraz częściej używa się form rodzaju żeńskiego, również w odniesieniu do terminów określających role instytucjonalne albo zawody prestiżowe. W języku włoskim zawsze znane były takie wyrazy jak „służąca”, „robotnica”, „sprzedawczyni”, czy „pokojówka”, ale nadal panuje niechęć wobec takich słów jak „inżyniera”, „chirurżka”, „adwokatka” i tak dalej. Problemem dotyczy najwyżej kilkunastu tego rodzaju nazw; co do instytucji, istnieje opór wobec uznania w języku „ministry”, „burmistrzyni”, „doradczyni”, ewentualnie formy te przyjmują się bardzo wolno. Także w telewizji zdarzało się, że kobiety mające wpływowe role polityczne prosiły, aby ich nie określać formami żeńskimi. Moim zdaniem jako lingwistki jest to prośba nieuzasadniona.
Nie można mówić „Proszę się tak do mnie nie zwracać” z wielu powodów. I to jest ta pierwsza kwestia: w języku włoskim obraz ewolucji społecznej kobiet znajduje tylko częściowe odzwierciedlenie, bo to długa droga, a jak zauważyła przedmówczyni, uzus językowy to nie tylko kwestia gramatyki. W języku niczego się nie narzuca. W Accademia della Crusca nie chcemy narzucać języka, ale chcemy dać precyzyjne sugestie. W tej kwestii mówimy, że zaleca się używanie form żeńskich.
Druga poruszona kwestia dotyczyła tego, czy istnieją jeszcze jakieś różnice dotyczące tego, jak języka używają kobiety, a jak mężczyźni — różnice, które stawiają kobiety na gorszej pozycji. Takie różnice istnieją, również w języku włoskim, choć w takim czy innym stopniu pojawiają się we wszystkich językach i mają początek w kulturze i społeczeństwie, a ściślej w narzuconej kobietom (we Włoszech i nie tylko) kulturze milczenia, kulturze wykluczenia z edukacji. Kobiety nie potrafiły przemawiać, nie umiały czytać, nie wiedziały, jak uczestniczyć w dyskusji. Dlatego wytworzyły styl wypowiedzi cechujący się niezdecydowaniem, wahaniem: „być może”, „za pozwoleniem”, „przepraszam, nie jestem pewna, czy dobrze mówię”, „może pan będzie o tym wiedział lepiej ode mnie” – takie wtrącenia przypominają nam o czasach (nie całkiem minionych), kiedy kobieta znajdowała się poza nawiasem grona aktywnych podmiotów społecznych, a jedynie była biernym przedmiotem, czego ślady istnieją nadal.
18:54
Pojawiły się nowe słowa, które weszły do języka włoskiego, ale także do innych języków (jestem pewna, że to samo dzieje się w języku polskim) na przykład ze świata technologii i stało się to na pstryknięcie palcem, w jednej chwili. Dlatego dzisiaj mówimy po włosku scaricare w sensie „ściągania plików”. Scaricare oznacza „ściąganie”, ale w sensie rozładunku, zdjęcia czegoś z ciężarówki. Jednak dzisiaj nikt już nie zakłada, że wyraz scaricare oznacza „zdjąć paczkę i gdzieś ją odłożyć czy zabrać”. Każdy uznaje, że oznacza to „pobierz plik” — takie ma znaczenie.
Zatem mamy nowe słowa techniczne. Jednak tych kilkanaście terminów w formie żeńskiej — nie. Nie dla „inżyniery”, nie dla „ministry”, nie dla „chirurżki”, nie dla „burmistrzyni”, nie dla „adwokaty”. Dlaczego? Bo kryje się za tym coś więcej: istniejąca kultura patriarchalna (że użyję tego terminu), która pozostaje żywa w naszym kraju.
Akurat w ostatnich dniach zajęto krytyczne stanowisko wobec wywiadu telewizyjnego, w którym prowadzący użył bardzo seksistowskiego języka wobec kobiety. Język był seksistowski nie dlatego, że dziennikarz używał form męskich, ale dlatego, że bagatelizował ryzyko przemocy wobec kobiet. Dziennikarz mówił: „Ale przecież on pani nie zabił”, „Ale on był bardzo zakochany, więc nie zrobił nic złego”. Użył innego rodzaju języka, w którym ujawniła się kultura. Potrzeba nam zatem przemiany kulturowej.
26:30
Chciałam wrócić do sformułowania, które wypowiedziała zdaje się moja przedmówczyni, o wahaniu, z jakim kobiety odnoszą się do używania wobec nich form żeńskich (przy czym „wahanie” jest tu eufemizmem, w rzeczywistości chodzi o ich odrzucenie), bo zjawisko to jest we Włoszech bardzo silne. Dla kobiet na stanowiskach instytucjonalnych ma to pewien aspekt polityczny – nie będę teraz w to wchodzić, ale krótko zaznaczę, że włoska prawica i lewica różnią się podejściem w tej kwestii. Ale sądzę, że u podłoża tej postawy u kobiet, które zajmują eksponowane stanowiska poza światem polityki (czyli chirurżek, adwokatek, itp.), widzimy relikt modelu, w którym równość rozumiana była jako upodobnienie się do mężczyzny. Czyli równość kobiet, które wcześniej znajdowały się w pozycji podporządkowanej wobec mężczyzn, oznaczała dla nich konieczność pięcia się w górę do męskiej pozycji. W latach 70. i 80. kobieta, która mogła zarządzać np. muzeum czy fabryką, chciała być nazywana „dyrektorem”, bo mówiła sobie: „Teraz jestem równa mężczyźnie”. Trochę to trwało, zanim zaakceptowano inny model, w którym równość nie była już rozumiana jako upodobnienie do mężczyzny, lecz jako przyjęcie do wiadomości i docenienie różnic między kobietami i mężczyznami. Ten model nie został jeszcze zinternalizowany, ponieważ otaczająca go kultura i społeczeństwo zachowuje dawne, odwrotne modele, w których mężczyzna pozostaje niezagrożony jako punkt odniesienia.
I jeszcze króciutko o drugiej sprawie, mianowicie przyszłości, o tym, co robimy z młodymi kobietami i mężczyznami. Oprócz osobistego przykładu ludzi z ich otoczenia ważną rolę odgrywa szkoła. We Włoszech ministerstwo edukacji wiele zrobiło w niedawnej przeszłości na tym polu, m.in. wprowadziło nową ustawę o szkolnictwie mówiącą jasno, że szkoła musi zajmować się edukowaniem na rzecz równości i przeciw przemocy. Ustawa wzbudziła we Włoszech wiele debat i politycznych sporów, ale weszła w życie. Ministerstwo próbowało też zainicjować weryfikację podręczników, bo zawierają one treści mocno przemocowe wobec kobiet – nie w sensie otwartej, jawnej przemocy, ale w tym sensie, że kobieta zawsze stoi w nich na podrzędnej pozycji. Walka toczy się więc na kilku frontach.
37:12
Jeśli mogę coś dorzucić do cennego wystąpienia przedmówczyni, z którą nadajemy na tej samej fali, co zauważam z radością, bo książka Lakoff dla nas, czyli badaczy i badaczek tych kwestii, to prawdziwa biblia. Otóż modele mówienia o kobietach i mężczyznach widoczne w społeczeństwie, z których często zdajemy sobie sprawę dopiero wtedy, kiedy badamy je uważnie i świadomie, są proponowane przez media, czego większość być może nie dostrzega. Na przykład telewizja często powtarza w filmach model kobiety niezdecydowanej, wahającej się, której pozycja uległa wprawdzie zmianie, ale ta zmiana czyni ją gorszą. Ostatnio w telewizji włoskiej rozpoczęto emisję serialu, w którym bohaterką jest inspektorka policji. Więc mówimy „Ach, dobrze. Kobieta-szef, szefowa, kobieta u władzy”. Jednak kobieta jest tu ukazana w sposób satyryczny, ma władzę, ale prowadzi rodzinę w wyjątkowo tradycyjny sposób, jest kobietą, która często albo wypowiada się w sposób przesadnie władczy, nieco karykaturalny, albo też w sposób niepewny, o czym tu już mówiłyśmy. Tak więc te stereotypy i sposoby bycia, które są nieodłącznie związane z byciem kobietą, są nam proponowane na nowo przez media. I to jest straszne niebezpieczeństwo dla młodych pokoleń. Ponieważ widzą, że to, z czym próbujemy walczyć, jest powielane. Nie wiem, czy to samo dzieje się również w Polsce.
49:46
Tu trzeba nieco odejść od kwestii rodzaju gramatycznego i feminizmu. Kwestia europejskiej polityki językowej narodziła się nieco ponad 15 lat temu, gdy w 2004 r. nastąpiło duże rozszerzenie Unii Europejskiej o 11 krajów. W tym czasie użytkownikom wszystkich europejskich języków narodowych nasuwało się wrażenie, że trudno będzie pogodzić obecność wszystkich języków (wtedy było ich 21, obecnie 24), jednak konieczne będzie zachowanie języków narodowych i zapobieżenie dominacji języka angielskiego nad pozostałymi – na nieco podobnej zasadzie, jak formy męskie, o których mówiliśmy wcześniej: wygodnie jest używać wyłącznie form męskich, pozbywamy się wtedy problemów, ale tracimy zarazem to wszystko, o czym tu rozmawialiśmy. Tak samo byłoby wygodnie używać tylko angielskiego, ale wtedy utracilibyśmy te wszystkie kultury. Tak narodziło się duże zainteresowanie polityką językową, polegającą na zwróceniu uwagi poszczególnych krajów europejskich na używanie własnego języka. Nie z pobudek tożsamościowych, ale dlatego, że każdy język jest nośnikiem kultury, która zginęłaby, gdyby używać innego języka. W 2004 r. powstała Europejska Federacja Narodowych Instytucji Językowych, w której reprezentowany jest każdy kraj – Polskę reprezentują dwie osoby, Włochy reprezentuje Accademia della Crusca, której jestem przedstawicielką. Do czego służą te języki? Czy tylko do codziennej komunikacji w rodzinie i z przyjaciółmi, czy może również do komunikacji zewnętrznej – handlowej, a także kulturalnej? Korzystanie z języka pojawia się w różnych kontekstach, i tu niestety również pojawia się kwestia władzy związanej z używaniem języka, bo język angielski, który stwarzał ryzyko dominacji w instytucjach Unii Europejskiej, miał za sobą ogromne wsparcie finansowe dzięki nauczaniu, kursom itp. Dlatego polityka językowa m.in. oznacza w dużej mierze troskę o używanie własnego języka w kraju i na zewnętrz. Do tego dochodzą inne kwestie, takie jak równowaga w użytkowaniu języków w Unii Europejskiej, gdyż tłumaczenia na angielski lub francuski, będące dwoma pierwszymi językami docelowymi w tłumaczeniu, są niezwykle ważne, bo to z nich powstają następnie tłumaczenia na inne języki. Tak więc każdy, kto tłumaczy na angielski lub francuski (na francuski w Trybunale Sprawiedliwości, po angielsku w innych instytucjach) ma wielką władzę, bo wszystkie kolejne tłumaczenia powstają z tych pierwszych. Pocieszę państwa, że istnieje bardzo ścisły system kontroli tłumaczeń, ale istnieje także hierarchia.
59:38
Spróbuję się teraz wypowiadać jako językoznawczyni, bo rodzaj gramatyczny rzeczowników oznaczających istoty żywe i ludzi ma inne pochodzenie i inną funkcję niż rzeczowniki oznaczające byty nieożywione, np. rzeczy albo pojęcia abstrakcyjne. Rodzaj męski i żeński u ludzi rozkłada się zgodnie z cechami charakterystycznymi dla płci — był to mechanizm klasyfikacyjny, który służył rozróżnianiu mężczyzn i kobiet. Jednak rozkładu tego nie widać w pozostałych wyrazach, które z punktu widzenia swojej formacji i morfologii tworzy się na tysiąc sposobów. Nie wchodząc w szczegóły, np. w językach romańskich, takich jak włoski, francuski czy hiszpański, biorą się ze źródłosłowów łacińskich, czyli z dostosowania końcówek. Z kolei dyskusje na temat tego, dlaczego na słońce mówimy „il sole” (r. m.), a na księżyc „la luna” (r.ż.), a nie odwrotnie, są już kwestią wtórną. Wiemy to z badań dotyczących rodzaju gramatycznego, w tym autorstwa Antoine’a Meilleta, jednego z gigantów lingwistyki ogólnej, które jasno wskazują na arbitralny charakter rodzaju gramatycznego w stosunku do bytów nieożywionych w wielu językach. Mamy tu wiele interesujących przykładów, ale czasem takie doszukiwanie się symboliki idzie nieco za daleko. W języku włoskim mamy np. dwa wyrazy na określenie stołu, męski (il tavolo) i żeński (la tavola), i moglibyśmy pisać całe powieści na temat interpretacji tych dwóch wyrazów, w co nie chcę tutaj się wdawać, ale można to sobie wyobrazić.
62:50
Wszystkie cztery mówiłyśmy dzisiaj o płci typu binarnego – i choć nie mogę się wypowiadać za pozostałe panelistki, myślę, że wszystkie świetnie zdajemy sobie sprawę, że istnieją także inne płcie nie wpisujące się w tradycyjny schemat binarny.
Jeśli chodzi o język włoski i inne języki romańskie, rodzaj gramatyczny nie ma związku z płcią. W języku włoskim, a przypuszczam że również w polskim, rodzaj gramatyczny w odniesieniu do ludzi odzwierciedla ich przynależność do płci biologicznej, ale nie społeczno-kulturowej. Jeśli więc rozmawiam z kimś, kto nie uznaje płci męskiej albo żeńskiej, a używam języka włoskiego, pojawia się trudność, bo taka osoba nie chce się identyfikować z płcią biologiczną. Jednak jeśli chodzi o rodzaj gramatyczny, z pomocą przychodzi fakt, że nie ma on nic wspólnego z płcią biologiczną. We Włoszech występuje ciekawe zjawisko — i ciekawi mnie, czy istnieje ono także w innych językach — poszukiwań nowego języka, z nowymi końcówkami, które nie pozwalałyby na identyfikację płciową. Niektóre grupy zdecydowały się na używanie innej końcówki: zamiast „-o” dla rodzaju męskiego i „-a” dla rodzaju żeńskiego, postanowiły używać „-u”. Niesie to ze sobą wiele problemów, bo taki usus językowy sprawdza się tylko w małej grupie, czyli staje się żargonem. Nie jest to język, którym można się komunikować z każdym. Zastanawiamy się nad tym, ponieważ język jest szerokim systemem komunikacji z wszystkimi, a takie decyzje grup nie dają się pogodzić z tą funkcją języka, jednak nie należy o nich zapominać.
72:45
Znam w Bolonii grupę LGBT, która dokonała takiego wyboru, jednak wybór taki nie sprawdza się na poziomie komunikatywnym, a jedynie w drobnych zwrotach, pozdrowieniach mających być gestem dostrzeżenia, np. zamiast mówić Buongiorno a tutti, czyli „Witamy wszystkich [mężczyzn]” albo Buongiorno a tutte, czyli „Witamy wszystkie [kobiety]”, mówi się neutralnie Buongiorno a tuttu. Kiedy jednak zmieniamy całkiem morfologię wyrazów, rozmowa staje się niemożliwa, bo w końcu przestajemy się rozumieć. Jest to próba zasygnalizowania, że ktoś czuje się nieswojo, ale – jak już mówiłam – końcówki nie wskazują na rodzaj, na płeć, mogę być płci żeńskiej, a o rodzaju decyduję sama. Chodzi więc o eksperyment, nie sądzę, by można było posunąć się dalej.
A co mówi prawo włoskie?
Włoskie prawo nie mówi nic, bo nie reguluje ono używania języka. W prawie włoskim jest tylko kilka ustaw zalecających stosowanie języka niedyskryminującego. Decyzji usankcjonowanych prawnie nie ma i tak jest dobrze, bo jak już mówiłam, języka nie da się narzucić. Musimy tworzyć kulturę, która przyniesie zmianę nawyków. Byłoby rzeczą bezcelową stosować zawsze formy męskie i żeńskie, a przy tym utrzymać dyskryminację w społeczeństwie. Pojawia się zatem we Włoszech wiele inicjatyw mających zmieniać kulturę, a dzięki temu powoli zmienia się również język, jednak nie na drodze wymogów prawnych. Żadnego przymusu.
---
Monday Nov 04, 2019
Monday Nov 04, 2019
Przedstawiamy pojedynek stoczony przez parę znakomitych i wielokrotnie wyróżnianych tłumaczy, Beatę Geppert i Tomasza Swobodę.
Beata Geppert – tłumaczka literatury, zajmuje się też tłumaczeniami konferencyjnymi. Jej przekład Listów z Rosji de Custine’a, wydany w londyńskim Aneksie (1985), otrzymał Nagrodę „Literatury na Świecie” za debiut. Ponadto przetłumaczyła m. in. Mapę i terytorium, Uległość, Interwencje 2 i Serotoninę Michela Houellebecqa, Rewolucje J.M.G. Le Clézio, Dialogi zwierząt Colette oraz Dzikusów Sabriego Louataha.
Tomasz Swoboda – eseista i tłumacz, autor książek To jeszcze nie koniec? (2009), Historie oka. Bataille, Leiris, Artaud, Blanchot (2010) oraz Powtórzenie i różnica. Szkice z krytyki przekładu (2014). Laureat nagrody „Literatury na Świecie” za przekład oraz Nagrody im. Andrzeja Siemka za Historie oka. Członek kapituły Nagrody Literackiej Gdynia. Tłumaczył na polski Baudelaire’a, Nervala, Bataille’a, Leirisa, Sartre’a, Barthes’a, Caillois, Starobinskiego, Didi-Hubermana i Le Corbusiera, a także serię komiksową Ariol. Pracuje na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego.
Tłumaczonym fragmentem były pierwsze strony książki Le Livre de ma mère Alberta Cohena (1895-1981), dzieła, które Albert Cohen poświęcił swojej matce zmarłej we Francji będącej wówczas pod niemiecką okupacją. Książka ta – pisała Wisława Szymborska we Wszystkich lekturach nadobowiązkowych – „niełatwo pozwala się określić jednym słowem – bo to i lament Hioba, i synowska pieśń nad pieśniami, i medytacja współczesnego Eklezjasty nad nędzą ludzkiego życia. To również hymn wyśpiewany całemu światu na chwałę wszystkich matek i tej jednej, jedynej. A także pamiętnik sięgający czasów dzieciństwa. Ale przede wszystkim książka ta jest wiernym zapisem cierpienia po stracie najbliższej osoby”.
Warto ściągnąć oryginał oraz oba przekłady stąd.
Przekłady przeczytał Andrzej Mastalerz. Tekst do tłumaczenia wybrał i w pojedynku sędziował Krzysztof Umiński, członek STL, tłumacz z języka angielskiego i francuskiego, publicysta i scenarzysta.
Nagranie powstało 29 września 2019 roku na scenie Laboratorium przy Centrum Sztuki Współczesnej w Zamku Ujazdowskim w Warszawie. Pojedynek towarzyszył obchodom Międzynarodowego Dnia Tłumacza i zarazem dziesięciolecia Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury.
---
Chętnie wysłuchamy Waszych uwag i sugestii pod adresem podcast@stl.org.pl
Monday Oct 28, 2019
Monday Oct 28, 2019
W dzisiejszym odcinku o przekładach literatury indyjskiej rozmawiali: prof. dr hab. Danuta Stasik (hindi), prof. dr hab. Joanna Jurewicz (sanskryt) i dr Michał Panasiuk (bengalski). W dyskusji udział wzięli też doktoranci: Barbara Banasik, Iga Bielawska i Krzysztof Gutowski. Spotkanie poprowadziły: Anna Klingofer-Szostakowska i Barbara Banasik.
Prof. dr hab. Danuta Stasik to kierowniczka Katedry Azji Południowej na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, prezesuje również European Association for South Asian Studies. Specjalistka w zakresie średniowiecznej literatury Indii Północnych i tradycji Ramajany. Tłumaczka współczesnej poezji hindi. Zaangażowana w promowanie kultury indyjskiej i języka hindi na Zachodzie, za co otrzymała w 2009 r. nagrodę im. dr. George’a Griersona.
Prof. dr. hab. Joanna Jurewicz to lingwistka kognitywna i tłumaczka z sanskrytu i angielskiego (Katedra Azji Południowej Wydziału Orientalistycznego UW). W centrum jej zainteresowań leży filozoficzna myśl hinduska wyrażana w najstarszych indyjskich zabytkach literackich. Szczególnie interesują ją początki myślenia abstrakcyjnego, a także dziedziczenie pojęć i obrazów w trakcie kulturowego przekazu. Wiceprezeska Polskiego Towarzystwa Semiotycznego, członkini Academia Europaea.
Dr Michał Panasiuk to indolog-bengalista. Absolwent i pracownik warszawskiej indologii (Katedra Azji Południowej na Wydziale Orientalistycznym UW). Badacz historii i kultury Bengalu. Tłumacz literatury polskiej na bengalski. Autor przekładu m.in. poezji Wisławy Szymborskiej na język Rabindranatha Tagore’a.
Spotkanie odbyło się w ramach cyklu organizowanego przez Doktoranckie Koło Naukowe "Orientuj się!" we współpracy z Muzeum Azji i Pacyfiku oraz Laboratorium badań nad przekładem WO UW. Patronem cyklu jest Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury.
---
Monday Oct 21, 2019
Monday Oct 21, 2019
Prezentujemy spotkanie z Janem Gondowiczem: honorowym członkiem Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, tłumaczem wyróżnionym m.in. Nagrodą „Literatury na Świecie” za przekład Ćwiczeń stylistycznych Raymonda Queneau (2006), pisarzem i eseistą, erudytą i niestrudzonym badaczem zakątków literackiej wyobraźni.
Rozmowa dotyczyła Słownika miejsc wyobrażonych, monumentalnego dzieła Alberto Manguela i Gianniego Guadalupiego, przełożonego na język polski przez zespół znakomitych tłumaczy: Michała Kłobukowskiego, Jolantę Kozak, Macieja Płazę, Macieja Świerkockiego, nieżyjącego już Piotra Bikonta oraz właśnie Jana Gondowicza.
Spotkanie w Czarnolesie odbyło się 13 października 2019 roku w ramach Pikniku Literackiego zorganizowanego pod patronatem STL przez Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie i Fundację Pamiętamy o ogrodach. Rozmowę poprowadziła Justyna Czechowska, Prezeska STL.
---
Na przekład jest podcastem Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, organizacji, która od 2009 roku zrzesza tłumaczy i tłumaczki książek, działając na rzecz lepszej widoczności zawodu, godziwych warunków pracy i życia oraz przyjaznych kontaktów między tłumaczami książek w Polsce i na świecie.
Na stronie Stowarzyszenia (stl.org.pl) można znaleźć dużą bazę ogólnodostępnej wiedzy dla osób zainteresowanych pracą tłumacza literackiego, a także kontakty do tłumaczy i tłumaczek zrzeszonych w STL.
Jeszcze więcej danych i informacji na temat aspektów finansowych, prawnych i organizacyjnych dostępnych jest dla zalogowanych członków.
Muzyka wykorzystana w czołówce i zakończeniu odcinka pochodzi z utworu "Mystery Sax" (Kevin MacLeod, Creative Commons License).
Chętnie wysłuchamy Waszych uwag i sugestii pod adresem podcast@stl.org.pl
Monday Oct 14, 2019
Monday Oct 14, 2019
Przedstawiamy podsumowanie "Wielogłosu o tłumaczeniu" - stołów dyskusyjnych, przy których rozmawialiśmy z uczestnikami obchodów Międzynarodowego Dnia Tłumacza i zarazem dziesięciolecia Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury.
W Wielogłosie tłumacze i nie tylko rozmawiali w trzech turach pod przewodnictwem dziewięciorga moderatorów, którzy z przymrużeniem oka przedstawili wnioski z dyskusji na szereg tematów:
- Połowa wychodzących w Polsce książek to przekłady. Czy to życiodajny dopływ nowych idei czy knebel tłumiący kreatywność polskich pisarzy i zagłuszający ich głos? moderator: prof. Jerzy Jarniewicz, tłumacz, wykładowca, poeta, krytyk
- Czy potrzebujemy nowych, współczesnych, zrozumiałych przekładów wielkiej literatury dla młodych czytelników? Czy zmieniłoby to nastawienie nastolatków do lektur z kanonu? A może przekład nie ma znaczenia? moderatorka: dr Magdalena Kowalska, tłumaczka z francuskiego, nauczycielka języka polskiego w LO im. Jacka Kuronia w Warszawie
- “Pamiętam, kieeedyś to były przekłady”. Czy współczesnym tłumaczeniom brakuje urody i stylu, a nawet zwykłej poprawności? A może nostalgia każe widzieć przeszłość w różowych barwach? Czy zmieniło się podejście tłumaczy i redaktorów do tłumaczonych tekstów? Czy czytelnicy to dostrzegają? A może jest im wszystko jedno? Jaki wpływ wywiera to zjawisko na potoczną i literacką polszczyznę? moderator: Łukasz Urbaniak, redaktor i wydawca, właściciel wydawnictwa Officyna
- Dlaczego w codziennym życiu prześladują nas nietłumaczone słowa i kalki takie jak talk show, fake news, alt-right, backstop, metoo, ale też singiel, hejt, apdejt, adresować etc. Czy jesteśmy na nie skazani? Dlaczego? Czy nam to przeszkadza? A może ułatwia porozumienie? Co można z tym zrobić? Czy coś należy z tym robić? moderator: Mateusz Adamczyk, doktorant UW specjalizujący się w zagadnieniach semantyki i kultury języka, popularyzator wiedzy o polszczyźnie
- Czy jest sens tłumaczyć z małych języków kultur, o których bardzo niewiele wiemy? Może to będzie tylko przelotne spotkanie z kulturą, której i tak nie zrozumiemy, szczypta egzotyki, zdjęcie National Geographic i nic poza tym? moderator: Paulina Ciucka, tłumaczka z litewskiego i dziennikarka
- Czy powinniśmy opłakiwać wymieranie małych języków, w Polsce i za granicą? Czy to nasze wspólne dziedzictwo, które właśnie tracimy, czy normalny rozwój świata zmierzającego do pogłębienia współpracy i zrozumienia? moderator: Maciej Mętrak, tłumacz z czeskiego, specjalista od małych języków i etnolingwistyki
- Czy sztuczna inteligencja sprawi, że tłumacze staną się niepotrzebni? Czy Google Translate i podobne programy to fala, która dopiero nadchodzi, czy może woda sięga nam już do kolan? moderator: dr Marcin Miłkowski, filozof i kognitywista pracujący w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, tłumacz, autor słowników
- Czy myślimy inaczej w innych językach? Moderator: Aleksander Szojda-Pallado, tłumacz konferencyjny, członek zarządu Polskiego Stowarzyszenia Tłumaczy Konferencyjnych
- Co by było, gdybyśmy spojrzeli na tłumaczy jako tych, których przekład nie dotyczy tylko języków, ale także różnorodnych kultur? Gdybyśmy ujrzeli w pracy tłumacza nie tylko profesję, ale także etos podporządkowany idei dialogu w świecie, w którym różnice, nie tylko kulturowe, stają się coraz bardziej widoczne i coraz bardziej problematyczne? Jakie szanse i zagrożenia tkwią wówczas w przekładzie? A jakie możliwości? moderator: dr Marta Rakoczy, kulturoznawczyni i filozofka, adiunkt w Zakładzie Antropologii Słowa Instytutu Kultury Polskiej
Nagranie powstało 29 września 2019 roku w Laboratorium przy Centrum Sztuki Współczesnej w Zamku Ujazdowskim w Warszawie.
Wielogłos zorganizowała Dorota Konowrocka-Sawa, przewodnicząca oddziału wschodniego STL.
---
Monday Oct 07, 2019
Monday Oct 07, 2019
Monday Aug 26, 2019
Monday Aug 26, 2019
Odcinek z cyklu "Przy winie o tłumaczeniu: Stół widzialnego tłumacza", w którym tłumacze opowiadają o zmaganiach z problemami napotykanymi w przekładzie.
Na spotkaniu, które odbyło się 20 stycznia 2019 roku, Katarzyna Rosłan opowiadała o problemie z tłumaczeniem nazw własnych, z czego wywiązała się żywa rozmowa, w której udział wzięli:
05:34 Katarzyna Marczewska
06:01 Piotr Szymczak
07:10 Agata Ostrowska
07:16 Aga Zano
07:21 Gwido Zlatkes
07:52 Irena Makarewicz
08:00 Jacek Żuławnik
08:06 Piotr Szymczak
08:21 Katarzyna Marczewska
09:18 Gwido Zlatkes
09:48 Agata Kozak
10:49 Aga Zano
12:34 Kasia Rosłan
13:48 Dorota Konowrocka-Sawa
14:30 Aga Zano
15:53 Piotr Szymczak
16:33 Irena Makarewicz
17:15 Łukasz Witczak
---
Na przekład jest podcastem Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, organizacji, która od 2009 roku zrzesza tłumaczy i tłumaczki książek, działając na rzecz lepszej widoczności zawodu, godziwych warunków pracy i życia oraz przyjaznych kontaktów między tłumaczami książek w Polsce i na świecie.
Na stronie Stowarzyszenia (stl.org.pl) można znaleźć dużą bazę ogólnodostępnej wiedzy dla osób zainteresowanych pracą tłumacza literackiego, a także kontakty do tłumaczy i tłumaczek zrzeszonych w STL.
Jeszcze więcej danych i informacji na temat aspektów finansowych, prawnych i organizacyjnych dostępnych jest dla zalogowanych członków.
Chętnie wysłuchamy Waszych uwag i sugestii pod adresem podcast@stl.org.pl
Monday Aug 19, 2019
Monday Aug 19, 2019
Monday Aug 12, 2019
Monday Aug 12, 2019
Kolejny odcinek z cyklu "Przy winie o tłumaczeniu: Stół widzialnego tłumacza", w którym tłumacze opowiadają o zmaganiach z problemami napotykanymi w przekładzie.
Na spotkaniu, które odbyło się 20 stycznia 2019 roku, Aga Zano opowiadała o koszmarze każdego tłumacza: łamigłówce w oryginale w postaci kodu, który trzeba odpowiednio oddać w tłumaczeniu.
Problem pojawił się w tłumaczonej przez Agę poczytnej i wysoko ocenionej przez czytelników książce Immortaliści młodej amerykańskiej pisarki Chloe Benjamin (Czarna Owca 2018).
---
Monday Aug 05, 2019
Monday Aug 05, 2019
Monday Jul 29, 2019
Monday Jul 29, 2019
W Salonie Tłumaczy Gwidona Zlatkesa wystąpiła Joanna Szczęsna - dama Krzyża Komandorskiego Odrodzenia Polski, zasłużona działaczka Komitetu Obrony Robotników, dziennikarka, ale przede wszystkim znawczyni zabaw literackich, redaktorka i autorka antologii poezji komicznej i przyjaciółka Stanisława Barańczaka.
W wystąpieniu "Stanisław Barańczak: tłumacz niepoważny" opowiadała o własnym odbiorze przekładów Szekspira Barańczaka, o obsesji i kompulsji jako motorze napędzającym jego translatorską twórczość, o jego przekładach kiepskiej poezji. Odpowiadała też na pytania dotyczące ich przyjaźni oraz osobowości i życia wielkiego tłumacza.
Nagranie wykonano 31 maja 2019 roku.
---
Monday Jul 22, 2019
Monday Jul 22, 2019
Rozmowa o sztuce tłumaczenia, o książkach i literaturze w Polsce i Niemczech z okazji wydania książki „Album Albrechta“ (Biblioteka Więzi 2019).
Albrecht Lempp (1953-2012) był wybitnym popularyzatorem literatury polskiej w Niemczech i jej tłumaczem. Tworzył fundamenty nowoczesnego systemu promocji Polski przez literaturę, był współtwórcą Instytutu Książki. Przez wiele lat pełnił funkcję dyrektora Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i wniósł wielki wkład w rozwój relacji polsko-niemieckich.
W rozmowie udział wzięli:
Elżbieta Kalinowska, tłumaczka i wydawczyni
Andrzej Kopacki, literaturoznawca, tłumacz, pisarz i poeta
Lisa Palmes, tłumaczka literatury polskiej i laureatka Nagrody Dedeciusa
Andreas Volk, tłumacz literatury polskiej i dramatu, członek STL
Spotkanie odbyło się 20 maja 2019 roku w Goethe-Institut w Warszawie. Jego partnerem Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Rozmowę poprowadziła Urszula Kropiwiec.
Read the rest of this entry »
Monday Jul 15, 2019
Monday Jul 15, 2019
Monday Jul 08, 2019
Monday Jul 08, 2019
Przedstawiamy rozmowę z Martą Jordan, członkinią STL i tłumaczką języka hiszpańskiego, między innymi zbioru Niespodziewane stronice, sztuki Żadnych przesyłek do Pehuajó Julio Cortázara, opowiadań oraz biografii tego autora, a także książek Isabel Allende.
Rozmawiał Marcin Kurek – poeta, publicysta, tłumacz, nauczyciel akademicki, laureat m.in. Nagrody Fundacji im. Kościelskich i Nagrody „Literatury na Świecie”.
Poruszane tematy to m.in.:
- czy można żyć z tłumaczenia literatury
- jakie cechy powinien mieć tłumacz literatury
- konsultowanie wątpliwości z autorami i kontakty z nimi
- tłumaczenie dramatu
- widzialność tłumacza
- znajomość z Julio Cortazarem, Zofią Chądzyńską i Isabel Allende
Rozmowa otworzyła Noc Opowiadań Iberyjskich w Księgarni Hiszpańskiej we Wrocławiu 22 czerwca 2019 roku. Dziękujemy Dobromile Jankowskiej za udostępnienie nagrania.
Na przekład jest podcastem Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury - organizacji od 2009 roku zrzeszającej tłumaczy i tłumaczki książek. Na stronie Stowarzyszenia (stl.org.pl) można znaleźć dużą bazę ogólnodostępnej wiedzy dla osób zainteresowanych pracą tłumacza literackiego, a także kontakty do tłumaczy i tłumaczek zrzeszonych w STL. Jeszcze więcej danych i informacji na temat aspektów finansowych, prawnych i organizacyjnych dostępnych jest dla zalogowanych członków.
Chętnie wysłuchamy Waszych uwag i sugestii pod adresem podcast@stl.org.pl
Monday Jul 01, 2019
Monday Jul 01, 2019
Dzisiejszy odcinek to wystąpienie dr Karoliny Drozdowskiej (Uniwersytet Gdański / STL) na konferencji "Czynnik ludzki w przekładzie" zorganizowanej na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu (5-7 czerwca 2019).
Wystąpienie nosiło tytuł "Beret niebieski czy zielony? Refleksje o miejscu autora w procesie przekładu współczesnej literatury norweskiej".
Na przykładach własnych kontaktów z autorami norweskimi Karolina opowiada między innymi o strategiach wydawniczych i ich wpływie na modele współpracy tłumaczy z autorami, o powszechności błędów w oryginale, a także o tym, jak tłumaczenia mogą kształtować oryginały i późniejsze tłumaczenia.
Prezentacji towarzyszą grafiki - można je pobrać w formacie pdf i obejrzeć tutaj.
Profil Karoliny na stronie Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury dostępny jest tutaj.
Monday Jun 24, 2019
Monday Jun 24, 2019
Przedstawiamy nagranie dyskusji panelowej Uwaga na tłumacza z udziałem Leszka Engelkinga, Magdy Heydel, Antonii Lloyd Jones, Julii Różewicz i Tomasza Swobody.
Dyskusja odbyła się 5 czerwca 2019 roku w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu i była częścią konferencji naukowej "Czynnik ludzki w przekładzie literackim - teorie, historie, praktyki" (5-7 czerwca 2019) zorganizowanej na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu przez Humanistyczne Konsorcjum Naukowe, łączące Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rozmowę prowadzili Borys Szumański i Weronika Szwebs. Poruszono szereg tematów, m.in:
- Tomasz Swoboda o niedoskonałościach, błędach i niezrozumieniu oryginału w pracy tłumacza
- Leszek Engelking o językowej alienacji tłumacza, który z natury działa na pograniczu języków
- Magda Heydel dopowiada o niezrozumieniu oryginału oraz tłumaczeniu jako procesie poznawczym i interpretacyjnym
- Julia Różewicz o swojej perspektywie jako wydawczyni i tym, jak wpłynęła ona na jej pracę tłumaczki, a także o sytuacji na polskim rynku książki i poprawianiu oryginałów
- Antonia Lloyd Jones o realiach promowania polskiej literatury w świecie anglojęzycznym i
- Magda Heydel o widoczności tłumaczy
A także wiele innych zagadnień, m.in. kwestię retranslacji (tłumaczenia na nowo książek mających już przekłady), presję rynku na jakość tłumaczeń, budowanie środowiska tłumaczy, poprawianie autorów nieżyjących itp.
Autor fotografii: M.Kaczyński © CK ZAMEK
Uwaga: W spotkaniu na żywo do wypowiedzi Julii Różewicz na temat liczby publikowanych w Polsce książek wkradł się błąd arytmetyczny. Tutaj, w wersji podcastowej, błąd został usunięty i dane podane w odcinku są miarodajne.
Monday Jun 17, 2019
Monday Jun 17, 2019
Spotkanie z dr hab. Anną Sawicką (Uniwersytet Jagielloński), tłumaczką literatury katalońskiej i hiszpańskiej, członkinią Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, która m.in. przełożyła na język polski bestsellerową powieść Wyznaję oraz zbiór opowiadań Kiedy zapada mrok Jaume Cabrégo, najwybitniejszego żyjącego pisarza katalońskiego.
W dorobku Anny Sawickiej znajduje się wiele innych pozycji, w tym przekłady kilku katalońskich dramatów oraz opowiadania Pere Caldersa i Javiera Tomeo, średniowieczny brewiarz mistyczny Ramona Llulla (Księga Przyjaciela i Umiłowanego), a także powieści: Chłodny dotyk Alberta Sáncheza Piñola, Za worek kości Lluisa-Antona Baulenasa, Skrzypce z Auschwitz Marii Angels Anglady, Miasto cudów Eduarda Mendozy oraz wszystkie książki Jaume Cabrégo, które do tej pory ukazały się w Polsce: Wyznaję, Głosy Pamano, Jaśnie pan, Cień eunucha, Agonia dźwięków, tom opowiadań Podróż zimowa i najnowszy – Kiedy zapada mrok.
Anna Sawicka została uhonorowana w listopadzie 2015 roku niezwykle prestiżową nagrodą Instytutu Ramona Llulla. Kapituła uznała, że Głosy Pamano to najlepszy przekład z literatury katalońskiej za rok 2014.
Spotkanie poprowadziła Dobromiła Jankowska, członkini STL i nagradzana tłumaczka, w ramach cyklu "Tłumacz w muzeum" odbywającego się w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu.
Rozmowa dotyczyła m.in. języka katalońskiego i doświadczenia pracy w małym języku, ale także metod pracy i konsultowania przekładów oraz krytyki spadającej na tłumaczy. Na koniec Anna Sawicka przeczytała opowiadanie Pere Caldersa "Rzeczy pozornie bez znaczenia" we własnym przekładzie.
Monday Jun 10, 2019
Monday Jun 10, 2019
Buriacki, litewski, hebrajski... Czy literatura bliska może być daleka i na odwrót? Jak i po co tłumaczyć Polakom literaturę z mniej oczywistych kultur i języków?
W dyskusji – zorganizowanej 24 maja 2019 r. przez Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury na Targach Książki w Warszawie – wzięły udział tłumaczki literatury powstającej w językach mniej w Polsce znanych albo wręcz całkiem nieznanych:
Agnieszka Rembiałkowska, tłumaczka z języka litewskiego, absolwentka filologii bałtyckiej na Uniwersytecie Warszawskim, a obecnie wykładowczyni w Zakładzie Bałtystyki na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Z języka litewskiego przekłada wiersze i powieści.
Agnieszka Matkowska, tłumaczka z języka buriackiego i popularyzatorka kultury buriackiej (blog The Buriatologist), absolwentka polonistyki, etnolingwistyki, podyplomowych studiów dla tłumaczy oraz studiów doktoranckich z zakresu mongolistyki (UAM). Studiowała również w Wielkiej Brytanii, USA i Buriacji. Oprócz tłumaczeń zajmuje się badaniami nad buriacką tradycją ustną. Przełożyła m.in. buriacką legendę o Angarze, którą usłyszała nad jeziorem Bajkał i która ukazała się w polskim przekładzie w 2017 roku.
Magdalena Sommer, autorka przekładów z języków hebrajskiego i angielskiego, absolwentka hebraistyki na Uniwersytecie Warszawskim, lektorka języka hebrajskiego i autorka przekładów z języków hebrajskiego i angielskiego.
Moderowała Dorota Konowrocka-Sawa, tłumaczka z języka angielskiego i członkini zarządu Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury.
Fotografie wykorzystane w grafice: materiały Creative Commons z serwisu Flickr: Sergey Pesterev (Baikal), Joachim Tüns (Jerusalem), marc valdener (P1110093).
Monday Jun 03, 2019
Monday Jun 03, 2019
W tym odcinku zapraszamy na dyskusję poświęconą trendom i problemom w przekładzie literatury dziecięcej. Jak tłumaczyć dla młodego czytelnika? Jakie wyzwania stoją przed tłumaczem współczesnej europejskiej literatury dla dzieci? Czy tłumaczenie literatury dla dzieci różni się od tłumaczenia dla dorosłych? Ale też - co można podsunąć dziecku do lektury z mniej znanych literatur naszych sąsiadów?
Rozmawiały tłumaczki: Małgorzata Gierałtowska, Marta Grzybowska, Anna Michalczuk-Podlecki i Marta Cmiel-Bażant.
MAŁGORZATA GIERAŁTOWSKA
Tłumaczka z jęz. litewskiego, absolwentka Katedry Językoznawstwa Ogólnego i Bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim. Autorka artykułów naukowych poświęconych XX-wiecznej prozie litewskiej. Współpracuje z Centrum Litewskim przy Ambasadzie Republiki Litewskiej, Zakładem Bałtystyki UW oraz Litewskim Instytutem Kultury w Wilnie. Tłumaczy litewską poezję, prozę, literaturę dziecięcą, eseistykę i sztuki teatralne.
MARTA GRZYBOWSKA
Absolwentka Katedry Językoznawstwa Ogólnego i Bałtystyki Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku filologia bałtycka w zakresie specjalności językoznawczej. W latach 2004-2008 słuchacz Studiów Doktoranckich prowadzonych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2004 roku współpracownik dydaktyczny, a od 2013 roku pracownik etatowy Zakładu Bałtystyki – lektor języków bałtyckich i prowadząca praktyczne zajęcia translacyjne z języka łotewskiego. Od 2012 roku Sekretarz Katedry Językoznawstwa Ogólnego, Wschodnioazjatyckiego Porównawczego i Bałtystyki. Tłumaczy z języka łotewskiego i litewskiego.
ANNA MICHALCZUK-PODLECKI
Estofilka i tłumaczka z języka estońskiego. W jej przekładzie ukazała się książka eseistyczna Jana Kaplinskiego "Ojcu" (Pogranicze 2016); z estońskiej literatury dla dzieci przekładała takich autorów, jak Anti Saar, Piret Raud, Hilli Rand oraz Andrus Kivirähk. We współpracy z wydawnictwami Ezop, Widnokrąg i Finebooks przygotowuje kolejne tytuły. Doktor nauk humanistycznych, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach wymiany akademickiej studiowała również na Uniwersytecie w Tartu (Estonia).
Rozmowę prowadziła Marta Cmiel-Bażant, wykładowczyni w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego zawodowo związana z kulturą i literaturą słoweńską.
Panel zorganizowało wydawnictwo Ezop w ramach projektu "Literackie zbliżenia" podczas Warszawskich Targów Książki 23 maja 2019 roku. Projekt "Literackie zbliżenia" jest realizowany w ramach programu Kreatywna Europa: Kultura.
Monday May 27, 2019
Monday May 27, 2019
W nowym odcinku przedstawiamy rozmowę z dr hab. Moniką Opalińską z Instytutu Anglistyki Uniwersytetu Warszawskiego, specjalistką od języka staroangielskiego i autorką przekładów średniowiecznych poematów. Rozmawiamy o cyklu elegijnych wierszy Pieśni szarej godziny, które Monika Opalińska opublikowała w 2013 roku nakładem Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego.
Oto sam pieśń prawdziwą zaśpiewam, o drogach mych opowiem, jak w dniach ciężkiej próby nielekkie niosłem brzemię. Poznałem smak goryczy i niepokój serca, w łodzi odkryłem miarę rozpaczy i smutku.
("Żeglarz", 1-5)
Wiersze pochodzą z tzw. Kodeksu z Exeter: bezcennego zabytku piśmiennictwa wpisanego przez UNESCO na listę najważniejszych dóbr kulturowych ludzkości.
Te ponadtysiącletnie teksty są osadzone w świecie, który językowo i kulturowo wydaje się odległy od współczesności. Jednak ze średniowiecznymi Anglami i Sasami łączy nas niespodziewanie wiele.
Rozmowa dotyczyła języka i kultury Anglii sprzed podboju normańskiego (1066): staroangielskiej poetyki, współistnienia elementów pogańskich i chrześcijańskich w tekstach z epoki, realiów życia w średniowieczu, ale też pracy nad przekładem naukowym oraz warunków umowy z wydawnictwem.
Wywiad przeprowadził 21 maja 2019 roku Piotr Szymczak.
Na ilustracji (Wikimedia Commons) zapinka z pochówku w Sutton Hoo, gdzie w zakopanym okręcie złożono szczątki możnowładcy z VII w. (przypuszczalnie Raedwalda, króla Anglów).
Monday May 20, 2019
Monday May 20, 2019
Tomik zawiera obszerny wybór wierszy każdego poetów (wśród nich: Charles Reznikoff, e.e. cummings, John Berryman, Robert Lowell, Allen Ginsberg, John Cage, Frank O'Hara, John Ashbery, Kenneth Koch, a także nieobecni w pierwszym wydaniu: William Carlos Williams, David Schubert i James Schuyler), a także reprodukcje obrazów Jane Freilicher oraz posłowie tłumacza i autora wyboru, Piotra Sommera.
Monday May 13, 2019
Monday May 13, 2019
Czym się zajmuje redaktorka/redaktor? Jaki ma wpływ na ostateczny kształt książki? Czy w Polsce ktoś inwestuje jeszcze w dobrą redakcję tekstu? Czym różni się praca nad przekładem od pracy z autorem czy autorką? Na ile środowisko redaktorów podobne jest do środowiska tłumaczy, a pod jakimi względami się różni? Na te i wiele innych pytań odpowiadali uczestnicy panelu organizowanego w ramach Warszawskiego Weekendu Księgarń Kameralnych 2019.
Zaproszonymi gośćmi byli: Krystyna Bratkowska (z wydawnictwa Nisza), Julianna Jonek (Dowody na Istnienie) i Filip Modrzejewski (Wydawnictwo W.A.B.), a rozmowę prowadził Piotr Kieżun (Kultura Liberalna).
Panel odbył się 28 kwietnia 2019 roku w Faktycznym Domu Kultury w Warszawie.
Monday May 06, 2019
Monday May 06, 2019
Monday Apr 29, 2019
Monday Apr 29, 2019
In dieser deutschsprachigen Episode unseres Podcasts präsentieren wir ein Gespräch mit Esther Kinsky, das vom warschauer Goethe-Institut am 1 April 2019 organisiert wurde. Das Interview wurde geführt von Dr. Christoph Bartmann (Direktor des Goethe-Instituts Warschau).
Esther Kinsky (geb.1956) ist eine deutsche literarische Übersetzerin und Autorin von Romanen und Lyrik. Sie hat mehrere Bücher aus dem Polnischen, Englischen und Russischen übersetzt (darunter Werke von Olga Tokarczuk, Anka Grupińska, Magdalena Tulli, Joanna Bator und anderen).
00:14 Einführung
03:23 Esther Kinsky über ihr Buch
05:20 Ein Auszug von ihrem Buch ("Die Oder")
09:59 Die Autorin spricht über den Fluss Lea in der Nähe von London
13:11 Die Wichtigkeit des Geländes in der Prosa von Kinsky
15:39 Die Arbeitsweise von Esther Kinsky.
18:40 "Nature writing" gegen "Culture/Social writing" in der heutigen Literatur
21:38 Hackney und das Motto des Buches ("The ultimate condition of everything is river.")
24:15 Iain Sinclair, "Psychogeografie" und John Clare (1793-1864)
26:48 Flüsse und die faszinierenden Eigenschaften des Lichtes
30:34 Noch ein Stück aus dem Kapitel "Folklore"
39:05 Esther Kinsky als Übersetzerin aus dem Polnischen und aus anderen slawischen Sprachen
43:21 Der Underschied zwischen Schreiben und Übersetzen
44:52 Aktuelle Übersetzungprojekte
Fragen aus dem Publikum
45:32 Ein Projekt mit polnischen Schriftstellern und Dichtern
46:57 Eine Frage an Sława Lisiecka, Übersetzerin von Esther Kinsky ins Polnische
50:59 Die Rolle der Fotografie im Leben und Schreiben
53:10 Die Kunst der literarischen Beschreibung
54:50 Noch eine Frage zur Fotografie
56:03 Miron Białoszewski und Tadeusz Różewicz
56:56 Übersetzungsprojekte nach mehreren Jahren Pause
60:25 Sława Lisiecka kündigt ein neues Verlagsprojekt an
61:59 Esther Kinsky als Übersetzerin ihrer eigenen Bücher.
64:26 Und zum Schluss, liest die Autorin einen Auszug aus ihrem Buch vor ("Wind")
Monday Apr 15, 2019
Monday Apr 15, 2019
W dzisiejszym odcinku kolejne ciekawe nagranie archiwalne poświęcone teatrowi - fragment wystąpienia Małgorzaty Semil w Instytucie Anglistyki UW z 24 listopada 2017 r.
Małgorzata Semil jest niezwykle zasłużoną tłumaczką i krytyczką teatralną odznaczoną Srebrnym Krzyżem Zasługi i odznaką Zasłużony Działacz Kultury. Od 1966 pracuje w redakcji Dialogu, gdzie drukowała liczne przekłady utworów dramatycznych wybitnych pisarzy anglojęzycznych. Od 1970 jest członkiem Międzynarodowego Instytutu Teatralnego. Pełniła funkcję kierowniczki literackiej Teatru Powszechnego w Warszawie, a także konsultantki literackiej Teatru Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie.
Monday Apr 01, 2019
Monday Apr 01, 2019
Przy okazji premiery serwisu online Polski Szekspir, gromadzącego wszystkie dziewiętnastowieczne polskie przekłady dramatów Szekspira (grant NCN (2015/17/B/HS2/01784) realizowanego w latach 2016-2019 na Wydziale Neofilologii UW we współpracy z Centrum Kompetencji Cyfrowych UW), z przyjemnością przedstawiamy archiwalne nagranie z 24 listopada 2017 roku, na którym o kapryśnej naturze tekstów teatralnych opowiadała kierowniczka projektu Polski Szekspir, prof. Anna Cetera-Włodarczyk.
Monday Mar 25, 2019
Monday Mar 25, 2019
Wyróżniona w 2017 roku nagrodą Man Booker Prize książka Lincoln in the Bardo George’a Saundersa jest wyjątkowa i wyjątkowe są wymagania, które stawia tłumaczom. 15 grudnia 2018 roku Aga Zano i Piotr Szymczak rozmawiali z Michałem Kłobukowskim, polskim tłumaczem książki. W rozmowie poruszyliśmy wiele spraw, rozmawialiśmy m.in. o:
- krytycznych zachwytach nad książką i możliwych zarzutach,
- stylistycznych wyzwaniach i tłumaczeniowych strategiach,
- sytuacji tłumacza wobec zmian języka i radzeniu sobie ze starzeniem się własnego stylu,
- rozwijaniu własnych umiejętności stylistycznych,
- reagowaniu na krytykę,
- najlepszych przekładach,
- oraz książkach polecanych każdemu tłumaczowi.
Wywiad odbył się w Warsztacie Warszawskim - dziękujemy za udostępnienie studia.
Monday Mar 18, 2019
Monday Mar 18, 2019
Jako osobny odcinek zamieszczamy wystąpienie Marka Bieńczyka -- znakomitego tłumacza (m.in. Milana Kundery, Emila Ciorana i Rolanda Barthes’a), pisarza (laureata Nagrody Nike), a także eseisty, romanisty i znawcy wina -- na gali wręczenia Nagród im. R. Kapuścińskiego.
Tekst, zatytułowany Zwierciadło i mur, jest laudacją dla Véronique Patte, zwyciężczyni nagrody w 2019 roku, tłumaczki Kapuścińskiego i innych pisarzy polskich i rosyjskich na język francuski.
Grafika: Bruno Casonato na Flickr (licencja CC).
Monday Mar 11, 2019
Monday Mar 11, 2019
4 marca 2019 roku w warszawskim Teatrze Ateneum przyznano dwie równorzędne nagrody dla tłumaczek Ryszarda Kapuścińskiego, Agaty Orzeszek (na hiszpański) i Véronique Patte (na francuski).
Galę poprowadził Mariusz Szczygieł, fragmenty prozy czytała Krystyna Czubówna, laudacje laureatek wygłosili: Abel Murcia Soriano oraz Marek Bieńczyk.
- Przedstawienie laureatek Nagrody dla tłumaczy Ryszarda Kapuścińskiego za całokształt twórczości
- Ogłoszenie nagrody dla Agaty Orzeszek, tłumaczki Ryszarda Kapuścińskiego na język hiszpański
- 04:23 Ambasador Hiszpanii, Francisco Javier Sanabria Valderrama (tłumaczy Aleksandra Cywińska, tłumaczka Ambasady Hiszpanii)
- 08:55 Rozmowa Mariusza Szczygła z dr Amelią Serraler Calvo
- 16:47 Krystyna Czubówna czyta fragment autorstwa Agaty Orzeszek z książki Podróże z Ryszardem Kapuścińskim
- 26:58 List od Agaty Orzeszek (odczytuje Aleksandra Wiktorowska)
- 33:32 Laudację Agaty Orzeszek wygłasza Abel Murcia Soriano
- 49:32 W imieniu ambasadora Francji przemawia Georges Diener (tłumaczy Frédéric Constant, Institut Français de Pologne)
- 53:03 Agnieszka Rasińska-Bóbr (Instytut Książki) o dokonaniach tłumaczeniowych Véronique Patte
- 54:58 Krystyna Czubówna czyta fragment autorstwa Véronique Patte z książki Podróże z Ryszardem Kapuścińskim (przeł. Agnieszka Bojanowska)
- 61:24 Wręczenie nagrody i podziękowanie Véronique Patte
- 66:30 Wywiad Mariusza Szczygła z Véronique Patte
- 71:57 Zwierciadło i mur: laudacja Marka Bieńczyka dla Véronique Patte
- 84:54 Krystyna Czubówna, Véronique Patte i Amelia Calvo czytają fragment z "Imperium" w trzech językach
Monday Mar 04, 2019
Monday Mar 04, 2019
Podobno tłumacz musi się zakochać w umyśle poety, aby poświęcić ogrom czasu jego emocjom i myślom. I przełożyć je na własny język możliwie najżarliwiej. A własny język powinno się rozumieć nie tylko jako język rodzimy, ale też język tłumaczowi współczesny, w jakim sam myśli i którym mówi na co dzień; naturalny, niearchaiczny, nieupozowany na epokę nieznaną mu z autopsji.
Prezentujemy zapis ze spotkania zorganizowanego 12 grudnia 2018 r. przez Muzeum Literatury oraz Wydawnictwo Officyna z okazji nowego przekładu poezji Emily Dickinson.
Rozmowę z tłumaczką, Krystyną Lenkowską, poprowadził Bohdan Zadura.
Krystyna Lenkowska - ur w 1957 roku. Poetka, prozaiczka, tłumaczka. Wydała dwanaście tomów poezji, jedną powieść i dwa audiobooki. Wiersze, fragmenty prozy, tłumaczenia, eseje, noty i wywiady opublikowała w wielu pismach i antologiach w Polsce i zagranicą. W roku 2013 otrzymała prestiżową nagrodę MENADA na XVII międzynarodowym festiwalu poezji DITET E NAIMIT (Macedonia-Albania). Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Wstęp do odcinka wykorzystaliśmy dzięki życzliwości Bohdana Zadury i Muzeum Literatury. Muzyka we wstępie podcastu: Mystery Sax Kevin MacLeod (incompetech.com), licensed under Creative Commons: By Attribution 3.0 License. Dagerotyp: Wikimedia
Monday Feb 25, 2019
Monday Feb 25, 2019
Czy warto pisać dla małego grona czytelników? Po co tłumaczyć światową klasykę na języki mniejszości?
Jakie znaczenie może mieć przekład dla rozwoju języka? Czego wielkie literatury mogą nauczyć się od najmniejszych? Czy o „wielkości” języka naprawdę świadczy tylko liczba jego użytkowników? Czy literatura czytana i pisana w małym języku może okazać się „smaczniejsza” od tej wielkiej?
Rozmawiają pisarze, tłumacze i badacze literatur w językach mniejszościowych:
- Artur Jablonsczi (Artur Jabłoński), pisarz, autor m.in. 3 powieści w języku kaszubskim i działacz stowarzyszenia Kaszëbskô Jednota;
- Grzegorz Kulik, śląski aktywista językowy i publicysta, tłumacz m.in. Dickensa, Saint-Exupéry'ego, Twardocha i „Gwiezdnych Wojen”;
- Justyna Majerska-Sznajder (Jüśja fum Biöetuł) - prezeska Stowarzyszenia Wilamowianie, rewitalizatorka i organizatorka wilamowskiego życia kulturalnego, w tym teatru amatorskiego;
- Piotr Szatkowski (Psioter ôt Sziatków), aktywista mazurski, autor m.in. przekładu Małego Księcia, redaktor czasopisma „Céch. Mazurski cejtunek”;
- Marta Watral, działaczka łemkowska i doktorantka na Wydziale Filologicznym UJ, badaczka literatury łemkowskiej.
- Rozmowę poprowadził dr Artur Czesak: dialektolog, leksykograf, sympatyk i badacz mikrojęzyków literackich.
Debata była wydarzeniem finałowym międzynarodowej konferencji młodych badaczy „Mały język, wielki temat | Small language, large issue” zorganizowanej 1 grudnia 2018 roku w Warszawie przez Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Czeskie Centrum i Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna.
Monday Feb 18, 2019
Monday Feb 18, 2019
Tekst dostaliśmy jakoś we wrześniu, a całość szła do druku na początku listopada i ukazała się 28 listopada. Książka ma mniej więcej 17 arkuszy.
Uwaga: Nie słuchać w pracy ani przy dzieciach.
Monday Feb 11, 2019
Monday Feb 11, 2019
Co dzieje się w wydawnictwie, zanim książka trafi do nas do tłumaczenia? Co decyduje o tym, że właśnie nas wybrano? Jak powinny przebiegać dalsze etapy pracy nad tekstem - i jak nie pogubić się między różnymi redaktorami: inicjującym, prowadzącym, językowym? Czego powinni dopilnować, a czego unikać tłumacze?
O współpracy z redaktorami Piotr Szymczak rozmawia z Dominiką Cieślą-Szymańską, członkinią-założycielką Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, a także doświadczoną redaktorką językową i prowadzącą.
Nagranie z 10 stycznia 2019 roku.
Tematy:
01:05 Jak przebiega proces wydawniczy? Czym zajmuje się redaktor prowadzący, a czym inicjujący?
04:43 Kto i na jakiej podstawie wybiera tłumacza do przełożenia książki?
05:44 Kiedy tłumacz ma szanse na wynegocjowanie wyższej stawki?
06:40 Nie tylko tłumacz, czyli o czym jeszcze myśli redaktor prowadzący
07:27 Twoja konkurencja: ilu tłumaczy ma redaktor na swojej liście?
08:08 Jakie są realia pracy redaktora prowadzącego?
09:37 Najgorsze rzeczy, jakie tłumacze mogą zrobić redaktorowi.
12:14 O redakcji językowej przekładu
13:54 Jakie prawa ma tłumacz przy robieniu korekty autorskiej po współpracy z redaktorem językowym?
15:54 Czy redaktor językowy nie jest zbyt uprzywilejowany w stosunku do tłumacza?
17:21 Skąd biorą się napięte terminy w pracy nad przekładami?
19:56 Co mogą zrobić tłumacze, żeby edukować wydawców w tej kwestii?
20:55 Jak i komu zgłaszać propozycje wydania książek, na których nam zależy?
21:59 Standardy: czego redaktor spodziewa się po tekście przekładu?
24:20 Kiedy deadline jest elastyczny, a kiedy nie do ruszenia?
28:48 Dlaczego przetłumaczone książki wypadają z planu wydawniczego i czy jest dla nich wtedy jeszcze nadzieja?
30:06 Co udało się osiągnąć STL-owi, a co pozostaje nam do zrobienia?