Rozmowy o tłumaczeniu książek
Episodes
Monday Dec 09, 2019
Monday Dec 09, 2019
Odcinek z cyklu "Przy winie o tłumaczeniu: Stół widzialnego tłumacza", w którym tłumacze opowiadają o zmaganiach z problemami napotykanymi w przekładzie.
Na spotkaniu, które odbyło się 20 stycznia 2019 roku, Agata Kozak opowiedziała o problematycznej sytuacji, kiedy wizja zleceniodawcy jest inna niż wizja tłumaczki, i o próbach jej rozwiązania.
W żywej dyskusji udział wzięli: Dorota Konowrocka-Sawa, Gwido Zlatkes, Aga Zano, Piotr Szymczak, Irena Makarewicz, Katarzyna Markowska, Katarzyna Rosłan, Łukasz Witczak.
Monday Nov 04, 2019
Monday Nov 04, 2019
Przedstawiamy pojedynek stoczony przez parę znakomitych i wielokrotnie wyróżnianych tłumaczy, Beatę Geppert i Tomasza Swobodę.
Beata Geppert – tłumaczka literatury, zajmuje się też tłumaczeniami konferencyjnymi. Jej przekład Listów z Rosji de Custine’a, wydany w londyńskim Aneksie (1985), otrzymał Nagrodę „Literatury na Świecie” za debiut. Ponadto przetłumaczyła m. in. Mapę i terytorium, Uległość, Interwencje 2 i Serotoninę Michela Houellebecqa, Rewolucje J.M.G. Le Clézio, Dialogi zwierząt Colette oraz Dzikusów Sabriego Louataha.
Tomasz Swoboda – eseista i tłumacz, autor książek To jeszcze nie koniec? (2009), Historie oka. Bataille, Leiris, Artaud, Blanchot (2010) oraz Powtórzenie i różnica. Szkice z krytyki przekładu (2014). Laureat nagrody „Literatury na Świecie” za przekład oraz Nagrody im. Andrzeja Siemka za Historie oka. Członek kapituły Nagrody Literackiej Gdynia. Tłumaczył na polski Baudelaire’a, Nervala, Bataille’a, Leirisa, Sartre’a, Barthes’a, Caillois, Starobinskiego, Didi-Hubermana i Le Corbusiera, a także serię komiksową Ariol. Pracuje na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego.
Tłumaczonym fragmentem były pierwsze strony książki Le Livre de ma mère Alberta Cohena (1895-1981), dzieła, które Albert Cohen poświęcił swojej matce zmarłej we Francji będącej wówczas pod niemiecką okupacją. Książka ta – pisała Wisława Szymborska we Wszystkich lekturach nadobowiązkowych – „niełatwo pozwala się określić jednym słowem – bo to i lament Hioba, i synowska pieśń nad pieśniami, i medytacja współczesnego Eklezjasty nad nędzą ludzkiego życia. To również hymn wyśpiewany całemu światu na chwałę wszystkich matek i tej jednej, jedynej. A także pamiętnik sięgający czasów dzieciństwa. Ale przede wszystkim książka ta jest wiernym zapisem cierpienia po stracie najbliższej osoby”.
Warto ściągnąć oryginał oraz oba przekłady stąd.
Przekłady przeczytał Andrzej Mastalerz. Tekst do tłumaczenia wybrał i w pojedynku sędziował Krzysztof Umiński, członek STL, tłumacz z języka angielskiego i francuskiego, publicysta i scenarzysta.
Nagranie powstało 29 września 2019 roku na scenie Laboratorium przy Centrum Sztuki Współczesnej w Zamku Ujazdowskim w Warszawie. Pojedynek towarzyszył obchodom Międzynarodowego Dnia Tłumacza i zarazem dziesięciolecia Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury.
---
Chętnie wysłuchamy Waszych uwag i sugestii pod adresem podcast@stl.org.pl
Monday Aug 26, 2019
Monday Aug 26, 2019
Odcinek z cyklu "Przy winie o tłumaczeniu: Stół widzialnego tłumacza", w którym tłumacze opowiadają o zmaganiach z problemami napotykanymi w przekładzie.
Na spotkaniu, które odbyło się 20 stycznia 2019 roku, Katarzyna Rosłan opowiadała o problemie z tłumaczeniem nazw własnych, z czego wywiązała się żywa rozmowa, w której udział wzięli:
05:34 Katarzyna Marczewska
06:01 Piotr Szymczak
07:10 Agata Ostrowska
07:16 Aga Zano
07:21 Gwido Zlatkes
07:52 Irena Makarewicz
08:00 Jacek Żuławnik
08:06 Piotr Szymczak
08:21 Katarzyna Marczewska
09:18 Gwido Zlatkes
09:48 Agata Kozak
10:49 Aga Zano
12:34 Kasia Rosłan
13:48 Dorota Konowrocka-Sawa
14:30 Aga Zano
15:53 Piotr Szymczak
16:33 Irena Makarewicz
17:15 Łukasz Witczak
---
Na przekład jest podcastem Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, organizacji, która od 2009 roku zrzesza tłumaczy i tłumaczki książek, działając na rzecz lepszej widoczności zawodu, godziwych warunków pracy i życia oraz przyjaznych kontaktów między tłumaczami książek w Polsce i na świecie.
Na stronie Stowarzyszenia (stl.org.pl) można znaleźć dużą bazę ogólnodostępnej wiedzy dla osób zainteresowanych pracą tłumacza literackiego, a także kontakty do tłumaczy i tłumaczek zrzeszonych w STL.
Jeszcze więcej danych i informacji na temat aspektów finansowych, prawnych i organizacyjnych dostępnych jest dla zalogowanych członków.
Chętnie wysłuchamy Waszych uwag i sugestii pod adresem podcast@stl.org.pl
Monday Aug 12, 2019
Monday Aug 12, 2019
Kolejny odcinek z cyklu "Przy winie o tłumaczeniu: Stół widzialnego tłumacza", w którym tłumacze opowiadają o zmaganiach z problemami napotykanymi w przekładzie.
Na spotkaniu, które odbyło się 20 stycznia 2019 roku, Aga Zano opowiadała o koszmarze każdego tłumacza: łamigłówce w oryginale w postaci kodu, który trzeba odpowiednio oddać w tłumaczeniu.
Problem pojawił się w tłumaczonej przez Agę poczytnej i wysoko ocenionej przez czytelników książce Immortaliści młodej amerykańskiej pisarki Chloe Benjamin (Czarna Owca 2018).
---
Monday Jul 29, 2019
Monday Jul 29, 2019
W Salonie Tłumaczy Gwidona Zlatkesa wystąpiła Joanna Szczęsna - dama Krzyża Komandorskiego Odrodzenia Polski, zasłużona działaczka Komitetu Obrony Robotników, dziennikarka, ale przede wszystkim znawczyni zabaw literackich, redaktorka i autorka antologii poezji komicznej i przyjaciółka Stanisława Barańczaka.
W wystąpieniu "Stanisław Barańczak: tłumacz niepoważny" opowiadała o własnym odbiorze przekładów Szekspira Barańczaka, o obsesji i kompulsji jako motorze napędzającym jego translatorską twórczość, o jego przekładach kiepskiej poezji. Odpowiadała też na pytania dotyczące ich przyjaźni oraz osobowości i życia wielkiego tłumacza.
Nagranie wykonano 31 maja 2019 roku.
---
Monday Jul 22, 2019
Monday Jul 22, 2019
Rozmowa o sztuce tłumaczenia, o książkach i literaturze w Polsce i Niemczech z okazji wydania książki „Album Albrechta“ (Biblioteka Więzi 2019).
Albrecht Lempp (1953-2012) był wybitnym popularyzatorem literatury polskiej w Niemczech i jej tłumaczem. Tworzył fundamenty nowoczesnego systemu promocji Polski przez literaturę, był współtwórcą Instytutu Książki. Przez wiele lat pełnił funkcję dyrektora Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i wniósł wielki wkład w rozwój relacji polsko-niemieckich.
W rozmowie udział wzięli:
Elżbieta Kalinowska, tłumaczka i wydawczyni
Andrzej Kopacki, literaturoznawca, tłumacz, pisarz i poeta
Lisa Palmes, tłumaczka literatury polskiej i laureatka Nagrody Dedeciusa
Andreas Volk, tłumacz literatury polskiej i dramatu, członek STL
Spotkanie odbyło się 20 maja 2019 roku w Goethe-Institut w Warszawie. Jego partnerem Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Rozmowę poprowadziła Urszula Kropiwiec.
Read the rest of this entry »
Monday Jul 15, 2019
Monday Jul 15, 2019
Monday Jun 24, 2019
Monday Jun 24, 2019
Przedstawiamy nagranie dyskusji panelowej Uwaga na tłumacza z udziałem Leszka Engelkinga, Magdy Heydel, Antonii Lloyd Jones, Julii Różewicz i Tomasza Swobody.
Dyskusja odbyła się 5 czerwca 2019 roku w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu i była częścią konferencji naukowej "Czynnik ludzki w przekładzie literackim - teorie, historie, praktyki" (5-7 czerwca 2019) zorganizowanej na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu przez Humanistyczne Konsorcjum Naukowe, łączące Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rozmowę prowadzili Borys Szumański i Weronika Szwebs. Poruszono szereg tematów, m.in:
- Tomasz Swoboda o niedoskonałościach, błędach i niezrozumieniu oryginału w pracy tłumacza
- Leszek Engelking o językowej alienacji tłumacza, który z natury działa na pograniczu języków
- Magda Heydel dopowiada o niezrozumieniu oryginału oraz tłumaczeniu jako procesie poznawczym i interpretacyjnym
- Julia Różewicz o swojej perspektywie jako wydawczyni i tym, jak wpłynęła ona na jej pracę tłumaczki, a także o sytuacji na polskim rynku książki i poprawianiu oryginałów
- Antonia Lloyd Jones o realiach promowania polskiej literatury w świecie anglojęzycznym i
- Magda Heydel o widoczności tłumaczy
A także wiele innych zagadnień, m.in. kwestię retranslacji (tłumaczenia na nowo książek mających już przekłady), presję rynku na jakość tłumaczeń, budowanie środowiska tłumaczy, poprawianie autorów nieżyjących itp.
Autor fotografii: M.Kaczyński © CK ZAMEK
Uwaga: W spotkaniu na żywo do wypowiedzi Julii Różewicz na temat liczby publikowanych w Polsce książek wkradł się błąd arytmetyczny. Tutaj, w wersji podcastowej, błąd został usunięty i dane podane w odcinku są miarodajne.
Monday Jun 03, 2019
Monday Jun 03, 2019
W tym odcinku zapraszamy na dyskusję poświęconą trendom i problemom w przekładzie literatury dziecięcej. Jak tłumaczyć dla młodego czytelnika? Jakie wyzwania stoją przed tłumaczem współczesnej europejskiej literatury dla dzieci? Czy tłumaczenie literatury dla dzieci różni się od tłumaczenia dla dorosłych? Ale też - co można podsunąć dziecku do lektury z mniej znanych literatur naszych sąsiadów?
Rozmawiały tłumaczki: Małgorzata Gierałtowska, Marta Grzybowska, Anna Michalczuk-Podlecki i Marta Cmiel-Bażant.
MAŁGORZATA GIERAŁTOWSKA
Tłumaczka z jęz. litewskiego, absolwentka Katedry Językoznawstwa Ogólnego i Bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim. Autorka artykułów naukowych poświęconych XX-wiecznej prozie litewskiej. Współpracuje z Centrum Litewskim przy Ambasadzie Republiki Litewskiej, Zakładem Bałtystyki UW oraz Litewskim Instytutem Kultury w Wilnie. Tłumaczy litewską poezję, prozę, literaturę dziecięcą, eseistykę i sztuki teatralne.
MARTA GRZYBOWSKA
Absolwentka Katedry Językoznawstwa Ogólnego i Bałtystyki Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku filologia bałtycka w zakresie specjalności językoznawczej. W latach 2004-2008 słuchacz Studiów Doktoranckich prowadzonych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2004 roku współpracownik dydaktyczny, a od 2013 roku pracownik etatowy Zakładu Bałtystyki – lektor języków bałtyckich i prowadząca praktyczne zajęcia translacyjne z języka łotewskiego. Od 2012 roku Sekretarz Katedry Językoznawstwa Ogólnego, Wschodnioazjatyckiego Porównawczego i Bałtystyki. Tłumaczy z języka łotewskiego i litewskiego.
ANNA MICHALCZUK-PODLECKI
Estofilka i tłumaczka z języka estońskiego. W jej przekładzie ukazała się książka eseistyczna Jana Kaplinskiego "Ojcu" (Pogranicze 2016); z estońskiej literatury dla dzieci przekładała takich autorów, jak Anti Saar, Piret Raud, Hilli Rand oraz Andrus Kivirähk. We współpracy z wydawnictwami Ezop, Widnokrąg i Finebooks przygotowuje kolejne tytuły. Doktor nauk humanistycznych, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach wymiany akademickiej studiowała również na Uniwersytecie w Tartu (Estonia).
Rozmowę prowadziła Marta Cmiel-Bażant, wykładowczyni w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego zawodowo związana z kulturą i literaturą słoweńską.
Panel zorganizowało wydawnictwo Ezop w ramach projektu "Literackie zbliżenia" podczas Warszawskich Targów Książki 23 maja 2019 roku. Projekt "Literackie zbliżenia" jest realizowany w ramach programu Kreatywna Europa: Kultura.
Monday May 06, 2019
Monday May 06, 2019
Monday Apr 15, 2019
Monday Apr 15, 2019
W dzisiejszym odcinku kolejne ciekawe nagranie archiwalne poświęcone teatrowi - fragment wystąpienia Małgorzaty Semil w Instytucie Anglistyki UW z 24 listopada 2017 r.
Małgorzata Semil jest niezwykle zasłużoną tłumaczką i krytyczką teatralną odznaczoną Srebrnym Krzyżem Zasługi i odznaką Zasłużony Działacz Kultury. Od 1966 pracuje w redakcji Dialogu, gdzie drukowała liczne przekłady utworów dramatycznych wybitnych pisarzy anglojęzycznych. Od 1970 jest członkiem Międzynarodowego Instytutu Teatralnego. Pełniła funkcję kierowniczki literackiej Teatru Powszechnego w Warszawie, a także konsultantki literackiej Teatru Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie.
Monday Mar 25, 2019
Monday Mar 25, 2019
Wyróżniona w 2017 roku nagrodą Man Booker Prize książka Lincoln in the Bardo George’a Saundersa jest wyjątkowa i wyjątkowe są wymagania, które stawia tłumaczom. 15 grudnia 2018 roku Aga Zano i Piotr Szymczak rozmawiali z Michałem Kłobukowskim, polskim tłumaczem książki. W rozmowie poruszyliśmy wiele spraw, rozmawialiśmy m.in. o:
- krytycznych zachwytach nad książką i możliwych zarzutach,
- stylistycznych wyzwaniach i tłumaczeniowych strategiach,
- sytuacji tłumacza wobec zmian języka i radzeniu sobie ze starzeniem się własnego stylu,
- rozwijaniu własnych umiejętności stylistycznych,
- reagowaniu na krytykę,
- najlepszych przekładach,
- oraz książkach polecanych każdemu tłumaczowi.
Wywiad odbył się w Warsztacie Warszawskim - dziękujemy za udostępnienie studia.
Wednesday Jan 09, 2019
Wednesday Jan 09, 2019
10 listopada 2018 roku w Warszawie odbyło się spotkanie Stołu Widzialnego Tłumacza, na którym ośmioro tłumaczy opowiadało o napotkanych problemach tłumaczeniowych i rozmawiało o zaletach i wadach możliwych rozwiązań.
Tak powstały cztery nagrania pokazujące, jak tłumacze myślą o tłumaczonych przez siebie tekstach. W pierwszym odcinku problemy przedstawiają Jacek Żuławnik, który w swoim tekście zderzył się z problemem oddania licznych odniesień kulturowych, i Agata Ostrowska, która tłumaczyła książkę pisaną młodzieżowym slangiem londyńskim. W dyskusji udział wzięli również: Jakub Jedliński, Dorota Konowrocka-Sawa, Rafał Lisowski, Irena Makarewicz, Piotr Szymczak i Gwido Zlatkes.
Spotkanie prowadziła Dorota Konowrocka-Sawa, przewodnicząca oddziału wschodniego Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury.
Wednesday Jan 02, 2019
Wednesday Jan 02, 2019
Spotkanie z tłumaczką z języka francuskiego Anastazją Dwulit w ramach Galerii Tłumaczy u Gwidona Zlatkesa.
Anastazja Dwulit wybrała jedyny możliwy zawód dla osoby z jej nazwiskiem. Przedstawia się jako "tłumaczka książek niepopularnych, napisanych przez autorów znanych (Ciorana, Prousta, Ionesco, Derridę) i nieznanych (nie ma co wymieniać, bo nieznani). Nie przełożyła niczego poczytnego ani nawet pożytecznego (czeka na propozycję przekładu bestsellerowego poradnika)."
Nie lubi teoretyzować, ale licząc, że inni lubią, zagaiła krótko – o granicach swobody tłumacza, o tym, jak i po co tłumaczyć rzeczy już przełożone, o tym, co widzi tłumacz czytając tłumaczoną (nie przez siebie) książkę oraz o tym, dlaczego czytelnicy mają do niego pretensje. Wywiązała się burzliwa dyskusja, którą z przyjemnością tutaj prezentujemy.
Poruszane tematy:
00:38 - Anastazja Dwulit przedstawia tłumaczoną książkę i związane z nią problemy.
08:33 - Katarzyna Makaruk (Kaja) opowiada o doświadczeniu redagowania własnych swobodnych rozwiązań.
10:02 - Piotr Szymczak dorzuca trzy grosze o adaptacjach w kontekście tomiku Memorial: A Version of Homer's Iliad Alice Oswald
12:37 - Katarzyna Raczkowska o intertekstualności.
13:01 - Anastazja D. o przekładach jako adaptacjach teatralnych.
14:42 - O nowych i starych przekładach, m.in. W stronę Swanna w przekładzie Krystyny Rodowskiej.
15:49 - Nowe przekłady jako dialog z istniejącymi.
16:11 - Gwido Zlatkes o rosnącej widzialności tłumaczy na rynku książki.
16:56 - Anastazja o nędzy zawodu tłumacza literackiego - oponuje Katarzyna Marczewska.
18:09 - Anastazja o problemie niewyrażalności i twórczej roli tłumacza.
19:19 - Kaja o tłumaczu jako czytelniku.
19:44 - Gwido o różnicy między wiernością autorowi oryginału a wiernością językowi przekładu.
20:57 - Anastazja i inni nie dają się łatwo przekonać.
22:23 - Magda Kowalska twardo staje po stronie inwencji i sięga po najcięższy kaliber oręża: Tadeusza "Boya" Żeleńskiego i Stanisława Barańczaka.
25:33 - O przygotowaniach do pracy nad przekładem i presji czasu
26:33 - Gwido wraca do translatorskich rozbójników i profesjonalnych standardów. Pojawiają się Szwejk, etyka i Kubuś Puchatek.
30:27 - Kaja wraca do kwestii tłumacza jako czytelnika w świetle interpretacji.
31:03 - Aleksandra Niemirycz o słabościach przekładów Barańczaka. Kaja i Piotr bronią jego dobrego imienia; o kontekście historycznym przekładu.
33:15 - Aleksandra jeszcze o nieetyczności wolnego przekładu.
34:10 - Piotr o śmierci kanonu i wynikających stąd problemach.
35:40 - Katarzyna R. o językotwórczości i kulturotwórczości przekładu.
36:46 -Katarzyna Marczewska przytakuje i przytacza argumentum ad Jerzy Jarniewicz.
38:23 - Aleksandra o historycznych różnicach w pojmowaniu wierności przekładu.
40:19 - Piotr o niezrozumieniu naszej roli jako tłumaczy.
42:09 - Anastazja jeszcze raz porusza kwestię powtórnych tłumaczeń i zaznaczania ich odmienności.
45:08 - Magda o problemie parodii stylistycznej w przekładzie.
Monday Dec 17, 2018
Monday Dec 17, 2018
Zapis spotkania z prof. Jerzym Jarniewiczem w Czarnolesie.
Spotkanie autorskie na temat nowej książki Jerzego Jarniewicza Tłumacz między innymi odbyło się 13 października 2018 roku w ramach upamiętnienia wielkich tłumaczy polskich zorganizowanego przez Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie i Fundację "Pamiętamy o ogrodach".
Rozmowę poprowadziła Dorota Konowrocka-Sawa, przewodnicząca oddziału wschodniego STL.
Tematy:
00:15 - Przedstawienie sylwetki Jerzego Jarniewicza.
01:09 - O mistrzach Jerzego Jarniewicza: Sławie Lisieckiej (02:03), Stanisławie Barańczaku (04:52), Piotrze Sommerze (07:34).
09:02 - O początkach własnej kariery.
10:36 - Dlaczego tłumaczę: jaka literatura jest dla mnie ważna i jacy tłumacze mi imponują.
14:20 - Czy wierność jest najważniejsza? Jak przekład ma się do literatury i kultury polskiej?
17:12 - O relacjach między różnymi przekładami jednego dzieła.
18:28 - O opłakanym stanie krytyki przekładu i o różnych przekładach Jądra ciemności.
22:32 - O Perypetiach Alicji na Czarytorium Grzegorza Wasowskiego, niewierności w przekładzie oraz nieistnieniu przekładu literackiego jako jednoznacznej kategorii.
33:07 - O Sercu ciemności - spolszczeniu Heart of Darkness Conrada wykonanym przez Jacka Dukaja
34:52 - O nieprzekładalności literatury i statusie tłumacza jako autora.
49:26 - O poziomie świadomości u polskich czytelników przekładu.
51:52 - O statusie tłumaczy i autorów wobec wydawców i czytelników.
55:47 - Największa wpadka, największy triumf i największe czytelnicze odkrycie tego roku Jerzego Jarniewicza.
Zdjęcie prof. Jarniewicza wykorzystaliśmy za życzliwym pozwoleniem Biura Literackiego - dziękujemy.
Tuesday Nov 20, 2018
Tuesday Nov 20, 2018
Czy tłumaczenie literatury to pisanie jej od nowa?
Rozmowę o granicach swobody artystycznej tłumacza literackiego z werwą poprowadziła dr Kinga Piotrowiak-Junkiert (przewodnicząca oddziału zachodniego STL).
Udział wzięli: prof. Eliza Pieciul-Karmińska, prof. Jerzy Koch, dr Krzysztof Majer, Sebastian Musielak.
Spotkanie odbyło się w Poznaniu 28 września 2018 r. podczas Nocy Naukowców na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza (Collegium Novum).
Tematy:
- metafory opisujące pracę tłumacza,
- relacja przekładu i oryginału,
- obecność tłumacza w tekście,
- wpływ tłumaczonych książek na życie i psychikę tłumaczy,
- odpowiedzialność tłumacza wobec autora,
- pytania od publiczności.
Obrazek w tle odcinka: Sam Cox (Flickr, CC).