35. Uwaga na tłumacza: Leszek Engelking, Magda Heydel, Antonia Lloyd-Jones, Julia Różewicz, Tomasz Swoboda

Przedstawiamy nagranie dyskusji panelowej Uwaga na tłumacza z udziałem Leszka Engelkinga, Magdy Heydel, Antonii Lloyd Jones, Julii Różewicz i Tomasza Swobody.

Dyskusja odbyła się 5 czerwca 2019 roku w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu i była częścią konferencji naukowej "Czynnik ludzki w przekładzie literackim - teorie, historie, praktyki" (5-7 czerwca 2019) zorganizowanej na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu przez Humanistyczne Konsorcjum Naukowe, łączące Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Rozmowę prowadzili Borys Szumański i Weronika Szwebs. Poruszono szereg tematów, m.in:

• Tomasz Swoboda o niedoskonałościach, błędach i niezrozumieniu oryginału w pracy tłumacza
• Leszek Engelking o językowej alienacji tłumacza, który z natury działa na pograniczu języków
• Magda Heydel dopowiada o niezrozumieniu oryginału oraz tłumaczeniu jako procesie poznawczym i interpretacyjnym
• Julia Różewicz o swojej perspektywie jako wydawczyni i tym, jak wpłynęła ona na jej pracę tłumaczki, a także o sytuacji na polskim rynku książki i poprawianiu oryginałów
• Antonia Lloyd Jones o realiach promowania polskiej literatury w świecie anglojęzycznym i 
• Magda Heydel o widoczności tłumaczy

A także wiele innych zagadnień, m.in. kwestię retranslacji (tłumaczenia na nowo książek mających już przekłady), presję rynku na jakość tłumaczeń, budowanie środowiska tłumaczy, poprawianie autorów nieżyjących itp.

Autor fotografii: M.Kaczyński © CK ZAMEK

Uwaga: W spotkaniu na żywo do wypowiedzi Julii Różewicz na temat liczby publikowanych w Polsce książek wkradł się błąd arytmetyczny. Tutaj, w wersji podcastowej, błąd został usunięty i dane podane w odcinku są miarodajne.

29. Rola redaktora w procesie powstawania książki

Czym się zajmuje redaktorka/redaktor? Jaki ma wpływ na ostateczny kształt książki? Czy w Polsce ktoś inwestuje jeszcze w dobrą redakcję tekstu? Czym różni się praca nad przekładem od pracy z autorem czy autorką? Na ile środowisko redaktorów podobne jest do środowiska tłumaczy, a pod jakimi względami się różni? Na te i wiele innych pytań odpowiadali uczestnicy panelu organizowanego w ramach Warszawskiego Weekendu Księgarń Kameralnych 2019.

Zaproszonymi gośćmi byli: Krystyna Bratkowska (z wydawnictwa Nisza), Julianna Jonek (Dowody na Istnienie) i Filip Modrzejewski (Wydawnictwo W.A.B.), a rozmowę prowadził Piotr Kieżun (Kultura Liberalna).

Panel odbył się 28 kwietnia 2019 roku w Faktycznym Domu Kultury w Warszawie.

26. Małgorzata Semil o tłumaczeniu dla teatru

W dzisiejszym odcinku kolejne ciekawe nagranie archiwalne poświęcone teatrowi - fragment wystąpienia Małgorzaty Semil w Instytucie Anglistyki UW z 24 listopada 2017 r.

Małgorzata Semil jest niezwykle zasłużoną tłumaczką i krytyczką teatralną odznaczoną Srebrnym Krzyżem Zasługi i odznaką Zasłużony Działacz Kultury. Od 1966 pracuje w redakcji Dialogu, gdzie drukowała liczne przekłady utworów dramatycznych wybitnych pisarzy anglojęzycznych. Od 1970 jest członkiem Międzynarodowego Instytutu Teatralnego. Pełniła funkcję kierowniczki literackiej Teatru Powszechnego w Warszawie, a także konsultantki literackiej Teatru Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie.

24. Michał Kłobukowski o “Lincolnie w bardo” George’a Saundersa

Wyróżniona w 2017 roku nagrodą Man Booker Prize książka Lincoln in the Bardo George’a Saundersa jest wyjątkowa i wyjątkowe są wymagania, które stawia tłumaczom. 15 grudnia 2018 roku Aga Zano i Piotr Szymczak rozmawiali z Michałem Kłobukowskim, polskim tłumaczem książki. W rozmowie poruszyliśmy wiele spraw, rozmawialiśmy m.in. o:

• krytycznych zachwytach nad książką i możliwych zarzutach,
• stylistycznych wyzwaniach i tłumaczeniowych strategiach,
• sytuacji tłumacza wobec zmian języka i radzeniu sobie ze starzeniem się własnego stylu,
• rozwijaniu własnych umiejętności stylistycznych, 
• reagowaniu na krytykę,
• najlepszych przekładach,
• oraz książkach polecanych każdemu tłumaczowi.

Wywiad odbył się w Warsztacie Warszawskim - dziękujemy za udostępnienie studia.

22. Relacja z gali wręczenia Nagród im. R. Kapuścińskiego dla tłumaczek: Agaty Orzeszek i Véronique Patte

4 marca 2019 roku w warszawskim Teatrze Ateneum przyznano dwie równorzędne nagrody dla tłumaczek Ryszarda Kapuścińskiego, Agaty Orzeszek (na hiszpański) i Véronique Patte (na francuski).

Galę poprowadził Mariusz Szczygieł, fragmenty prozy czytała Krystyna Czubówna, laudacje laureatek wygłosili: Abel Murcia Soriano oraz Marek Bieńczyk.  

• Przedstawienie laureatek Nagrody dla tłumaczy Ryszarda Kapuścińskiego za całokształt twórczości
• Ogłoszenie nagrody dla Agaty Orzeszek, tłumaczki Ryszarda Kapuścińskiego na język hiszpański
• 04:23 Ambasador Hiszpanii, Francisco Javier Sanabria Valderrama (tłumaczy Aleksandra Cywińska, tłumaczka Ambasady Hiszpanii)
• 08:55 Rozmowa Mariusza Szczygła z dr Amelią Serraler Calvo
• 16:47 Krystyna Czubówna czyta fragment autorstwa Agaty Orzeszek z książki Podróże z Ryszardem Kapuścińskim
• 26:58 List od Agaty Orzeszek (odczytuje Aleksandra Wiktorowska)
• 33:32 Laudację Agaty Orzeszek wygłasza Abel Murcia Soriano
• 49:32 W imieniu ambasadora Francji przemawia Georges Diener (tłumaczy Frédéric Constant, Institut Français de Pologne)
• 53:03 Agnieszka Rasińska-Bóbr (Instytut Książki) o dokonaniach tłumaczeniowych Véronique Patte
• 54:58 Krystyna Czubówna czyta fragment autorstwa Véronique Patte z książki Podróże z Ryszardem Kapuścińskim (przeł. Agnieszka Bojanowska)
• 61:24 Wręczenie nagrody i podziękowanie Véronique Patte
• 66:30 Wywiad Mariusza Szczygła z Véronique Patte
• 71:57 Zwierciadło i mur: laudacja Marka Bieńczyka dla Véronique Patte
• 84:54 Krystyna Czubówna, Véronique Patte i Amelia Calvo czytają fragment z "Imperium" w trzech językach

18. Dominika Cieśla-Szymańska o redaktorach: co trzeba wiedzieć, żeby lepiej współpracować z wydawnictwem?

Co dzieje się w wydawnictwie, zanim książka trafi do nas do tłumaczenia? Co decyduje o tym, że właśnie nas wybrano? Jak powinny przebiegać dalsze etapy pracy nad tekstem - i jak nie pogubić się między różnymi redaktorami: inicjującym, prowadzącym, językowym? Czego powinni dopilnować, a czego unikać tłumacze?

O współpracy z redaktorami Piotr Szymczak rozmawia z Dominiką Cieślą-Szymańską, członkinią-założycielką Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, a także doświadczoną redaktorką językową i prowadzącą. 

Nagranie z 10 stycznia 2019 roku.

Tematy:

01:05 Jak przebiega proces wydawniczy? Czym zajmuje się redaktor prowadzący, a czym inicjujący?

04:43 Kto i na jakiej podstawie wybiera tłumacza do przełożenia książki?

05:44 Kiedy tłumacz ma szanse na wynegocjowanie wyższej stawki? 

06:40 Nie tylko tłumacz, czyli o czym jeszcze myśli redaktor prowadzący

07:27 Twoja konkurencja: ilu tłumaczy ma redaktor na swojej liście?

08:08 Jakie są realia pracy redaktora prowadzącego?

09:37 Najgorsze rzeczy, jakie tłumacze mogą zrobić redaktorowi.

12:14 O redakcji językowej przekładu

13:54 Jakie prawa ma tłumacz przy robieniu korekty autorskiej po współpracy z redaktorem językowym?

15:54 Czy redaktor językowy nie jest zbyt uprzywilejowany w stosunku do tłumacza?

17:21 Skąd biorą się napięte terminy w pracy nad przekładami?

19:56 Co mogą zrobić tłumacze, żeby edukować wydawców w tej kwestii?

20:55 Jak i komu zgłaszać propozycje wydania książek, na których nam zależy?

21:59 Standardy: czego redaktor spodziewa się po tekście przekładu?

24:20 Kiedy deadline jest elastyczny, a kiedy nie do ruszenia?

28:48 Dlaczego przetłumaczone książki wypadają z planu wydawniczego i czy jest dla nich wtedy jeszcze nadzieja?

30:06 Co udało się osiągnąć STL-owi, a co pozostaje nam do zrobienia? 

11. Jerzy Jarniewicz w Czarnolesie o “Tłumaczu między innymi”

Zapis spotkania z prof. Jerzym Jarniewiczem w Czarnolesie.

Spotkanie autorskie na temat nowej książki Jerzego Jarniewicza Tłumacz między innymi odbyło się 13 października 2018 roku w ramach upamiętnienia wielkich tłumaczy polskich zorganizowanego przez Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie i Fundację "Pamiętamy o ogrodach".

Rozmowę poprowadziła Dorota Konowrocka-Sawa, przewodnicząca oddziału wschodniego STL.

Tematy:

00:15 - Przedstawienie sylwetki Jerzego Jarniewicza.

01:09 - O mistrzach Jerzego Jarniewicza: Sławie Lisieckiej (02:03), Stanisławie Barańczaku (04:52), Piotrze Sommerze (07:34).

09:02 - O początkach własnej kariery.

10:36 - Dlaczego tłumaczę: jaka literatura jest dla mnie ważna i jacy tłumacze mi imponują.

14:20 - Czy wierność jest najważniejsza? Jak przekład ma się do literatury i kultury polskiej?

17:12 - O relacjach między różnymi przekładami jednego dzieła.

18:28 - O opłakanym stanie krytyki przekładu i o różnych przekładach Jądra ciemności.

22:32 - O Perypetiach Alicji na Czarytorium Grzegorza Wasowskiego, niewierności w przekładzie oraz nieistnieniu przekładu literackiego jako jednoznacznej kategorii.

33:07 - O Sercu ciemności - spolszczeniu Heart of Darkness Conrada wykonanym przez Jacka Dukaja

34:52 - O nieprzekładalności literatury i statusie tłumacza jako autora.

49:26 - O poziomie świadomości u polskich czytelników przekładu.

51:52 - O statusie tłumaczy i autorów wobec wydawców i czytelników.

55:47 - Największa wpadka, największy triumf i największe czytelnicze odkrycie tego roku Jerzego Jarniewicza.

_{Zdjęcie prof. Jarniewicza wykorzystaliśmy za życzliwym pozwoleniem Biura Literackiego - dziękujemy.}

4. Sergiusz Kowalski o tym, dlaczego nie warto być tłumaczem

26 czerwca 2018 roku na spotkaniu Galerii Tłumaczy ze złymi wieściami wystąpił Sergiusz Kowalski (socjolog i znany tłumacz, a także oficer Orderu Odrodzenia Polski za działalność opozycyjną w czasach PRL), który w trzech punktach wyjaśnił, dlaczego nie warto być tłumaczem:

00:50 - powód społeczny

08:42 - powód apokaliptyczny

17:22 - powód finansowy.

Dziękujemy Gwidonowi Zlatkesowi za zorganizowanie spotkania. 

Więcej informacji na temat Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury (które niezrażone kontynuuje swą daremną misję) znajdziecie na stronie stl.org.pl.

Obrazek w tle odcinka: Sam Cox (Flickr, CC).