46. Wielogłos o tłumaczeniu - podsumowanie rozmów

Przedstawiamy podsumowanie "Wielogłosu o tłumaczeniu" - stołów dyskusyjnych, przy których rozmawialiśmy z uczestnikami obchodów Międzynarodowego Dnia Tłumacza i zarazem dziesięciolecia Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury.

W Wielogłosie tłumacze i nie tylko rozmawiali w trzech turach pod przewodnictwem dziewięciorga moderatorów, którzy z przymrużeniem oka przedstawili wnioski z dyskusji na szereg tematów:

 

• Połowa wychodzących w Polsce książek to przekłady. Czy to życiodajny dopływ nowych idei czy knebel tłumiący kreatywność polskich pisarzy i zagłuszający ich głos? moderator: prof. Jerzy Jarniewicz, tłumacz, wykładowca, poeta, krytyk

• Czy potrzebujemy nowych, współczesnych, zrozumiałych przekładów wielkiej literatury dla młodych czytelników? Czy zmieniłoby to nastawienie nastolatków do lektur z kanonu? A może przekład nie ma znaczenia? moderatorka: dr Magdalena Kowalska, tłumaczka z francuskiego, nauczycielka języka polskiego w LO im. Jacka Kuronia w Warszawie

• “Pamiętam, kieeedyś to były przekłady”. Czy współczesnym tłumaczeniom brakuje urody i stylu, a nawet zwykłej poprawności? A może nostalgia każe widzieć przeszłość w różowych barwach? Czy zmieniło się podejście tłumaczy i redaktorów do tłumaczonych tekstów? Czy czytelnicy to dostrzegają? A może jest im wszystko jedno? Jaki wpływ wywiera to zjawisko na potoczną i literacką polszczyznę? moderator: Łukasz Urbaniak, redaktor i wydawca, właściciel wydawnictwa Officyna

• Dlaczego w codziennym życiu prześladują nas nietłumaczone słowa i kalki takie jak talk show, fake news, alt-right, backstop, metoo, ale też singiel, hejt, apdejt, adresować etc. Czy jesteśmy na nie skazani? Dlaczego? Czy nam to przeszkadza? A może ułatwia porozumienie? Co można z tym zrobić? Czy coś należy z tym robić? moderator: Mateusz Adamczyk, doktorant UW specjalizujący się w zagadnieniach semantyki i kultury języka, popularyzator wiedzy o polszczyźnie

• Czy jest sens tłumaczyć z małych języków kultur, o których bardzo niewiele wiemy? Może to będzie tylko przelotne spotkanie z kulturą, której i tak nie zrozumiemy, szczypta egzotyki, zdjęcie National Geographic i nic poza tym? moderator: Paulina Ciucka, tłumaczka z litewskiego i dziennikarka

• Czy powinniśmy opłakiwać wymieranie małych języków, w Polsce i za granicą? Czy to nasze wspólne dziedzictwo, które właśnie tracimy, czy normalny rozwój świata zmierzającego do pogłębienia współpracy i zrozumienia? moderator: Maciej Mętrak, tłumacz z czeskiego, specjalista od małych języków i etnolingwistyki

• Czy sztuczna inteligencja sprawi, że tłumacze staną się niepotrzebni? Czy Google Translate i podobne programy to fala, która dopiero nadchodzi, czy może woda sięga nam już do kolan? moderator: dr Marcin Miłkowski, filozof i kognitywista pracujący w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, tłumacz, autor słowników

• Czy myślimy inaczej w innych językach? Moderator: Aleksander Szojda-Pallado, tłumacz konferencyjny, członek zarządu Polskiego Stowarzyszenia Tłumaczy Konferencyjnych

• Co by było, gdybyśmy spojrzeli na tłumaczy jako tych, których przekład nie dotyczy tylko języków, ale także różnorodnych kultur? Gdybyśmy ujrzeli w pracy tłumacza nie tylko profesję, ale także etos podporządkowany idei dialogu w świecie, w którym różnice, nie tylko kulturowe, stają się coraz bardziej widoczne i coraz bardziej problematyczne? Jakie szanse i zagrożenia tkwią wówczas w przekładzie? A jakie możliwości? moderator: dr Marta Rakoczy, kulturoznawczyni i filozofka, adiunkt w Zakładzie Antropologii Słowa Instytutu Kultury Polskiej

Nagranie powstało 29 września 2019 roku w Laboratorium przy Centrum Sztuki Współczesnej w Zamku Ujazdowskim w Warszawie.

Wielogłos zorganizowała Dorota Konowrocka-Sawa, przewodnicząca oddziału wschodniego STL.

---

Na przekład jest podcastem Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury: organizacji, która od 2009 roku zrzesza tłumaczy i tłumaczki książek, działając na rzecz lepszej widoczności zawodu, godziwych warunków pracy i życia oraz przyjaznych kontaktów między tłumaczami książek w Polsce i na świecie.

 

Na stronie Stowarzyszenia (stl.org.pl) można znaleźć dużą bazę ogólnodostępnej wiedzy dla osób zainteresowanych pracą tłumacza literackiego, a także kontakty do tłumaczy i tłumaczek zrzeszonych w STL. 

 

Jeszcze więcej danych i informacji na temat aspektów finansowych, prawnych i organizacyjnych dostępnych jest dla zalogowanych członków.

 

Grafika: Peter Mackey on Flickr (CC license).

 

Chętnie wysłuchamy Waszych uwag i sugestii pod adresem podcast@stl.org.pl